Մարուշ Գազանճյան-Երամեան | ՈԳԻ

-Շշշ…
Առանց գլուխը շարժելու աչքերը վեր առաւ դիրքին վրայէն եւ նայեցաւ ձայնին կողմը. ննջարանին դուռն էր, անցքը, եւ անցքէն անդին բաղնիքը, որուն բաց դռնէն մութը կը նայէր անտարբեր։ Շարունակեց ընթերցումը։ Երկու բառ դեռ չէր կարդացեր.
-Շշշ… Շշշ…
Կրկին նայեցաւ. բաղնիքին մութին մէջ փայլուն բան մը կը շարժէր.
-Գոհա՞ր . . .
Փայլքը մարեցաւ ու ետ երեւցաւ. կարծես կը տատամսէր. յետոյ սկսաւ մօտենալ ծփալով։
-Ո՞վ… ի՞նչ… ղուն…,- սիրտը պիտի կենար։
-Ես ալ կը վախնամ,- ձայնը ծփացող փայլքէն կու գար,- առաջին ելլելս է։
-Ո՞վ ես, ի՞նչ ես,- հազիւ հարցուց։
-Ոգի։
Չհարցուց ինչո՞ւ եկար. պատասխանէն կը վախնար՝ չըլլայ տանելու եկեր է . . .
Ոգին լսեց մտածումը։
-Ըսին որ ոգի մը կ՛ուզես եղեր, զիս ղրկեցին։
Յիշեց. միշտ ալ մտածեր էր, թէ ինչո՞ւ անգլիացիներուն տուներուն մէջ ոգիներ կան, իսկ իրենց տուներուն մէջ չկան։
Անգլիա չէր գացած. նոյնիսկ անգլիացի չէր տեսած, գիտցածը գիրքերէն կու գար, եւ այդ դիրքերը շատ բան կ՚ըսէին։
Ոգին մօտեցեր ու նստեր էր քովը, անկողնին վրայ։
-Կեցիր գիրքս վերցնեմ։
-Բան չըլլար, մի վախնար, ծանրութիւն չունիմ, գիտես։ Ըսէ, ինչո՞ւ ոգի կ՛ուզես։
-Ը՞, չեմ մտածած, պարզապէս ուզեր եմ. կարծեմ որովհետեւ ոգիները դարերու պատմութիւն հաստատող շօշափելի վկաներ են։
Ոգին քիթին տակէն խնդաց, թէեւ քիթ չունէր, ունեցածը այդ ծփանուտ փայլքին մէջ նոյնքան խիտ կերպով փայլող աչքերն էին, կամ այն խոռոչները, ուր մեր գիտցած աչքերը պէտք էր ըլլային։ Ոչ քիթի, ոչ ալ աչքերու կարիք ունենալու էր ոգին, որ ամէն բան կ՛իմանար, պարզօրէն կ՛իմանար։
-Ինչո՞ւ կը խնդաս։
-Շօշափելի ըսիր. ես շօշափելի՞ …
-Վստահ եմ որ հասկցար ըսել ուզածս. նայէ, մենք ալ անգլիացիներուն չափ ու թերեւս ալ աւելի հին ազգ ենք, անոնց չափ բայց թերեւս նուազ սնահաւատ, բայց ոգիներ չունինք, ինչո՞ւ .
Կարծես ոգի ունենալ-չունենալու խնդիրը իր գոյութեան ամէնէն թէժ հարցն էր, որուն լուծումը պիտի որոշէր իր ըլլալ-չըլլալը…
-Ոգիները հնութիւն կը սիրեն։
-Հնութի՞ւն, ուզածիդ չափ հնութիւն կայ տանս մէջ, հոն, վերը, ձեղունը… ինչո՞ւ կը խնդաս, չե՞ս հաւատար . . .
Ոգին, երբ տեսաւ մարդուն տագնապը, դադրեցաւ խնդալէն եւ տխուր-տխուր ժպտեցաւ.
-Ձեղունը տունս պէտք էր ըլլար,- ըսաւ,- բայց այնքան քիչ բան կայ վերը, այնքան կոկիկ է .
-Վերը պարա՞պ… մեծ-մայրիկիս օժիտի սնտուկը:
-Չկայ։
-Մեծ-հայրիկիս պղնձեղէնը:
-Չկայ։
-Լէկէնները, դոյլերը, թասերը…
-Չկան։
-Փայտի վառարանը:
-Չկայ, չկայ, չկայ։
-Հապա ի՞նչ կայ,- կաթուած պիտի ստանար։
-Խաւաքարտէ քանի մը սնտուկ, մէջը զարդարուն ապակեղէն, մէկ-երկու պնակ ալ մեծ-մօրդ պնակներէն, եղեր կինդ վրայի վարդագոյն վարդերը շատ սիրած ըլլալուն, զանոնք փրկեր է գաղթէ եւ աքսորէ։
-Ուրկէ՞ գիտես։
-Գալէս առաջ ձեր պատմութիւնը ձեռքս տուին, որ կարդամ, գիտնամ ո՞ւր կու գամ (կարծես թուրիստ կու գամ եւ ոչ գործի…). լաւ որ քանի մը էջ էր եղած-չեղածը։
-Հիմա ո՞ւր պիտի ապրիս ուրեմն։
Ոգի մը գտեր էր, չէր ուզեր զայն եւս կորսնցնել։
-Տեղ մը կը գտնեմ կ՚երեւի այս անդիմագիծ տան մէջ, ուր ուրոյն բան չկայ. ամէն բան ամէնուն ունեցածին պէս է՝ կահոյքը, ապակեղէնը, հագուածքը . . .
-Նայի՛ր, կը տեսնե՞ս այս պահարանը,- եւ ցոյց տուաւ անկողնին քովի գիշերային սեղանը,- այստեղ մեծ-հայրիկիս թուղթերն ու օրատետրերը կան։
-Այո՜, միակ տեղը ուր կնոջդ մաքրաջրող ձեռքը չէ հասեր։
-Այստեղ կրնաս հարազատ զգալ, չէ՞։
Ոգին մուխի պէս գուլայ-գուլայ փոքրիկ պահարանը մտաւ, անշուշտ առանց փեղկը բանալ-գոցելու։
-Ի՞նչ է, դեռ չես քնացեր,- կինը ներսէն կանչեց. TV-ին առջեւ կուտ կ՚ուտէր։
Կը մտածեմ պիտի ըսէր, բայց նախընտրեց լուռ մնալ։ Յետոյ լոյսը մարեց. աւելի հանգիստ կրնար մտածել։
Երկու կէտեր քովէն փայլեցան։
-Հաւնեցա՞ր։
-Շատ հին չեն թէեւ, բայց լաւ է թուղթին ու մելանին հոտը։ Տակաւին կը մտածես, չէ՞, թէ ինչո՞ւ իրենք ունին եւ դուք չունիք։
-Կը մտածէի թէ ինչո՞ւ կինս այդ բոլորէն ձերբազատուեր է. չէ՞ որ ձեղունն էին եւ զինք չէին խանգարեր։
-Կը խանգարէին երբ որ երթալը մօտենայ։
-Ի՞նչ երթալ. ո՞ւր։
Երկու փայլող կէտերը անհետացան արագօրէն։
Երթա՞լ։ Թերեւս պիտի մտածէր օր մը երթալ, երբ զաւակը գալ տարի համալսարան աւարտէր, մասնագիտութեան երթար եւ չուզէր վերադառնալ. այն ատեն…
Այն ատեն որքա՜ն բան այստեղ ձգել պիտի ստիպուէր, որքան մանր ու աննշան իրեր, որոնք իր կեանքին, իր ընտանիքին կեանքին պատմութիւնը կը պահեն իրենց վրայ եւ իրենց միջեւ։ Իսկ եթէ չերթար, եթէ շարունակեր մնալ այստեղ, այս քաղաքը, ուր իր պապերը հասեր էին ափերուն միայն իրենց կեանքերը պահած…
Ա՞յդ է պատճառը, որ կեանքէն զատ ուրիշ ոչ մէկ բան արժէք ունի այստեղ, ոչ իսկ հնութիւնները, որոնք հոգեկանին կողքին, աւելցող տարիներուն հետ, նիւթական արժէքի ալ յաւելում կ՛ունենան։
Բայց ոչ. կազմ ու պատրաստ պիտի կենանք, որ առաջին ազդանշանին իսկ առնենք մեր ձեռքի պայուսակները ու երթանք։ Ո՞ւր։ Տեղ մը, որ վերջնական չըլլայ, տեղ մը ուրկէ կարենանք կրկին այլ տեղ երթալ։ Հայաստա՞ն։ Անշուշտ ոչ։ Հայաստանը վերջնական է, իսկ մենք թափառիլ կ՛ուզենք, կեանքը վայելել կ՛ուզենք, զայն փնտռելով։
Եւ անշուշտ չի մնար ոչ հնութիւն, ոչ գաղտնիք, ոչ խորհրդաւորութիւն տան մէջ, բոլոր տուներուն մէջ, բոլոր մարդոց կեանքերուն մէջ։ Ո՞վ պիտի յիշեցնէ ուրեմն մեզի մեր գաղտնիքները։
-Մնա՞մ թէ երթամ,- ոգին զինք մտորումներէն արթնցուց, ետ բերաւ։
-Չըսիր ինծի, ի՞նչ ոգի ես, որո՞ւն ոգին ես. չա՞ր ես, թէ բարի։
-Կ՚երեւի չես մեծցած եւ մէջդ մանկութեանդ անկատար փափագները դեռ կ՚ապրին. այդպէս չըսէ՞ր Ֆրէոյտը։ Չար ու բարի ոգիներ չկան. կան փնտռող ոգիներ միայն, որոնք այնքան զօրաւոր պատճառներ ունին զիրենք այստեղ պահող, որ մինչեւ չլուծեն, չեն կրնար հեռանալ… ես եկեր եմ մեծ-հօրդ պղնձեղէնը փնտռելու. չէ՞ որ անոնք հօրը ձեռքին գործերն էին, եւ զանոնք գուրգուրանքով կը պահէր հայրիկդ, հօրը գուրգուրալու պէս։
-Ուրեմն մինչեւ չգտնես, չե՞ս երթար։
-Ոչ։
-Լաւ է։ Շա՜տ լաւ է։
Պիտի մնար ուրեմն եւ դառնար ապրող կապը իրմէ մինչեւ անցեալ, կամ անցեալէն մինչեւ իրեն երկարող։
Ոգին երբ տեսաւ, որ մարդը խորունկ քուն մտաւ, ինքն ալ գուլայ-գուլայ գնաց ծուարիլ հին տետրակներուն եւ մելանին հոտին մէջ…: Ապահով վայր մը գտեր էր։

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.