Ասում են` գալիս է ամեն մարդու կյանքում մի պահ, երբ դրանից հետո այլևս ոչինչ և ոչ ոք չեն հուզում: Դու կանգնած ես լինում մի խաչմերուկում, որտեղ մտածողություն և բանականություն ասվածը այլմոլորակայինի մասին հեքիաթի է նմանվում: Ուղղակի հեքիաթ, որ հորինել են, որպեսզի գույն տան ինչ-որ մեկին, ինչ-որ կերպ: Ներսումդ դատարկություն` մտքերի, ապրումների: Պարզապես քայլում ես, ուղղակի ուտում, քնում, ավելի շուտ փորձում քնել, վերլուծում շուրջդ կատարվածը, չես գտնում պատասխաններ, խոնավանում է բարձդ, իսկ հարցերը մնում են առաստաղից կախված: Կարելի է կարծել, որ Աստված ևս արարումից առաջ ունեցել է նմանատիպ պահեր: Անսահման դատարկություն, անկշիռ` ինչպես հոգին, անըմբռնելի` ինչպես երազ, կանգնած վիճակ` ինչպես անոթը թթվածնով փակված, լռություն, ու դրանից հետո մեկ էլ չգիտես, որ երկրից, որ իրականությունից գալիս է ավետաբերը, մի նոր հիմարությամբ, գաղափարախոսությամբ, որ ներշնչանք է հանդիսանում սին, և սկսվում է արդեն իբր իմաստավորված արարումը: Փուչ զգացողություն, անկշիռ հոգիների միաբանությունից ծնված մի աշխարհ: Մի գաղափար, որ պետք է նոր էրա բացեր, մի նոր ճանապարհ, առանց կրկնվելու, առանց նմանակելու մեկ ուրիշինը: Հոգիների միություն, որ մի օր տրամաբանական ոչնչացման էր գնալու, քանզի անսահման դատարկությունից ծնված միտքը փայլատակում չէր և ոչ էլ լույս էր, այլ անելանելի իրավիճակից մի դուռ, որին պետք է դեռ շատ դռներ հաջորդեին մինչ ոսկե դռանը: Դեռ շատ դռներ պետք է բացվեին, որպեսզի ի վերջո հարցեր էլ չմնային, ամեն ինչ լիներ պարզ, ինչպիսին որ մանկան հայացքն է, լիներ ամեն ինչ այնքան պարզ, ինչպիսին որ մանկան խոսքն է: Չլինեին կապկամարդիկ` ինչ որ մեկի մտքի զոռ տվածը, այլ լինեին մարդիկ ոսկե դռան, այն դռան, որ դեռ շատ ժանգոտածների հետևում պետք է շողար:
Ամենից շատ զայրացնում է այն փաստը, որ գնալով իմ կամքից անկախ դառնում եմ լալկան մի պոետ: Զարմանալի է, թե ձեռքս ինչպես հանդգնեց իր տիրոջն անվանել այդ` իր համար դեռևս չնվաճված բառով: Երևի կաշառք կխնդրի ինձնից մի օր` նշանի մատանի կամ մեկի անվան դաջվածքն իր վրա: Լալկան եմ դարձել, բայց ահավորն այն է, որ դա ինձ դուր է գալիս: Ճահիճը քաշում է, ոլորապտույտ է սկսվում անվերջանալի թվացող և արագ սկսում ծծել մինչև գետին: Տանում է ոլորանը մի դրական ու կենսախինդ կերպար` լացի հետ թողնելով այս աշխարհի անսարքության, մարդու անկատարելության մասին վարկածը, որ սպասում է իր գիտնականին:
Մանուկները թավալվում էին խոտերի մեջ, զգեստները ներկում խոտագույնով և իջնում մինչ գալարումներն ավարտվեին: Հետո կրկին բարձրանում էին, այս անգամ ավելի բարձր և նորից նույնը: Այդպես հազարավոր անգամներ: Դիտում էի, ես էլ էի ուզում, բայց… Տեղի տվեցի հասարակությանը: Թող նա էլ երեխայի նման զվարճանա, որ ինչ որ մեկը հետևում է, կամ ճաշակում է խաղողի տերևներից պատրաստված, ցեխով լցոնված տոլման…Ի՜նչ համեղ է, բայց ստամոքսը հետո կցավի, հաստա՛տ: Բայց երեխան ուրախ է, որ դեռ մեկը ուտում է նրա ցեխատոլման: Մանուկները վերադարձնում են հայի կերպարը` վաղուց մոռացված: Եվ դա ինձ դուր է գալիս: Այնպիսի տպավորություն է, թե խափշիկից են ծնվում ձյունաթույր հրաշքներ` մեր նոր մանուկները, նորովի մեկնաբանելով հայի ապագան` ձյունաթույր, իրենց իսկ գալստով:
Օդում` հազարավոր մետրեր բարձր, սավառնում էր նրա սավառնակը և բարևում Աստծուն: Ձյունաթույր մանուկը` մահը ճաշակած և այլևս նրա զավակներից չվախեցող` խիզախ ձյունաթույրը: Ծանոթանում էին սավառնակի թևերը վերևի իրականությանը: Փորձում գտնել ֆենոմենը երկնքի, որն այսքան դարեր կանչում է իր մոտ մեր աչքերը, դաջում իր մեջ հազարավորների հայացքները, ամրացնում իր բլուզին գնացածների պատկերները շողացող գիշերում, տանում հարյուրավորների բարևները և անտեսում հաճախ ամենաթանկ աղոթքները: Ձյունաթույր մանուկը գնում էր իր սավառնակով փնտրելու այն դուռը, որ պետք է բացվեր ժանգոտածների հետևում: Մեր ոսկեդարը, երբ կապկամարդը կսկսեր քայլել, հայհոյելուց զատ իմանար խոսել, ափը ապտակ հասցնելուց զատ իմանար շոյել, շուրթերը վանելուց զատ իմանային կանչել ու էլ բաց չթողնել, աչքերը մերժելուց զատ իմանային ըմբռնել…Ոսկե դուռը մեր կյանքի սավառնակը կգտնի՞:
Կպատմե՞ս ինձ մղձավանջդ, որ հաջորդեց քո կյանքի գարնանը, կամ աշնանը, դա դեռ չգիտեմ, բայց դու պատմի՛ր ինձ մղձավանջդ, որ հաջորդեց… Թե՞ Նա ընդամենը քեզ նախապատրաստեց, մինչ սավառնակդ երկինք բարձրացնելը: Դուք հանդիպեցի՞ք, նա քեզ բարևե՞ց: Բացատրե՞ց արդյոք, կամ բացահայտե՞ց աշխարհիս անսարքության և մեր անկատարելության ժանտ գաղտնիքը: Ասա՛, մի՛ լռիր, ի՞նչ կար երկնքում, որտե՞ղ են բնակվում հրեշտակները մեր, մի՞թե, իրոք, մեր գլխավերևում: Թե՞ կան նրանց համար բնակարաններ` բարձերով փափուկ, քնու՞մ են նրանք, երբ մենք առանց խորհրդի, կամ նույնիսկ լսելու դեպքում էլ բնավ չհետևելով անում ենք սխալներ` փոքրիկ թանաքոտ կետեր այս անսահման սպիտակ էջերի վրա: Հրեշտակները, որ մեզնից սովորություն ունեն հեռանալու… Բայց որտե՞ղ են նրանք բնակվում մինչև մեր անտարբերությունից առաջացած արցունքների չեզոքանալը: Որտե՞ղ են մեր հրեշտակները իրար հանդիպում, թաքուն հանդիպումներ պլանավորում, փչում մեր միջև հարազատության փոշի և ծրագրում քիմիական ռեակցիաներ ուղեղներում: Մի՞թե, իրոք, մեր գլխավերևում: Ասա՛, մի՛ լռիր: Գուցե նրանք չկան, գուցե նրանք էլ են կարմիր գլխարկի հեքիաթ, ուղղակի մի փոքր ավելի արտասովոր և ֆանտաստիկ: Լալկանությունս այդժամ կվերադառնա անմիջապես, եթե դու ասես, որ նրանք չեն եղել երբեք և չկան: Դու՛, որ ճաշակել ես մահն ու նրա զավակներին ողջունել ես սառը ժպիտով, վերադարձար, ուրեմն ընտրյալ ես և քեզ կբացվեն դռները բոլոր և՛ երկնի, և՛ երկրի: Ուրեմն նա քեզ է ընտրել բացահայտելու ամենն, ինչ հուզում և տանջում է ինձ այսքան տևական: Վերցրու՛ սավառնակդ և գնա՛, գտի՛ր, չարչարված հարցերի պատասխանները: Երևի դրանք էլ են հոգնել և սպասում են քեզ:
Դաշտը նոր էր լվացվել անձրևաջրով և նշմարվող արևածագի շողերը բացահայտում էին բնության թաքնված ադամանդները` վաղորդյան կաթիլները` թփերի, ծաղիկների թերթերի: Մնում էր մարդու շունչը, որ ամբողջացներ այն, ինչ վաղուց մտածել էր Վերևինը: Մանկան ոտնաթաթերը ևս լվացվեցին դաշտի խոտերի անձրևաջրով և թարմացան մինչ երկրից հավերժ հեռանալը և հողի հետ այլևս չհամբուրվելը: Ձյունաթույրը վերցրեց իր սավառնակը, որ դրված էր թևի տակ, շարժեց առջևի փոքրիկ պտուտակը և… Թռա՜ն…Փարվեցին հավերժին, արևածագի չխամրող դեղնակարմրին:
Վերջին մեկնաբանություններ