Լիդա Նալբանդյան | ՇԱՐԱԴՐԱՆՔ ԵՐԵԿՈՅԱՆ

Երեկ, երբ դեռ նոր էի դուրս գալիս հսկայական բիզնես կենտրոնի սրճարանից` առաջին հարկում բացված, միանգամից զգացի անձրևի հոտը, և ահա հենց հաջորդ առավոտ անձրև տեղաց: Մրսում եմ, հոգնած եմ, թեյը չի տաքացնում…Անգամ ամենամոտ մարդիկ, որոնք թվացյալ միշտ կողքիս են, հեռացել են անասելի, ոչ մի մարմին, ոչ մի խոսք չի ջերմացնում… Մրսում եմ:

Կյանքը ցրտերից չի վախենում, այն եռում է, տաքարյուն է, երիտասարդ, անգամ մերթընդմերթ վառվող հանգչող լույսերը նրա բեմի չեն փչացնում ընդհանուր ֆոնը: Անլուծելի է, ինչպես պարադոքս, չփորձե՛ս բացատրել, տե՛ս, քանի հազար տարի միլիարդավոր անհատներ` հարուստ թե աղքատ, ստրուկ թե տեր, տգեղ, գեղանի, երաժիշտ, բանասեր փնտրում են, անգամ եղել է նման մասնագիտություն` ճանապարհորդ` գնում էին կյանքի իմաստը փնտրելու, հիմարությո՛ւն: Թեյս պաղում է և վերածվում քաղցր ջրի:
Դարձել եմ, ավա՜ղ, բութ կյանքի հաջորդ օրվա նկատմամբ: Չես գտնի նորի ակնկալիքից փայլող աչքեր, չկա կայծ, ոչինչ չի մնացել: Քարերի կույտ, ահա ամեն մի նոր փորձությունից (դեռ շատ երիտասարդ եմ և հետևաբար շատ մեծ բաներ եմ վերագրում տեսողությանս) մի քար, բայց մեկ-մեկ պատահում են նաև արձանագրություններ իմաստուն խոսքերով, ինչպես արքաների մոտ էր ընդունված, երբ արձանագրում էին նվաճումները:
Ու՞ր է տանում հորձանութը դեպքերի, վայրկյանների ցկցկոցը, ժամերի ազդարարումը հրապարակներում, քայլերի ծակոցները ասֆալտի վրա, մանավանդ երբ խրթալով ծակում է նրա դեմքը բարձրակրունկների վրա կանգնած մի օրիորդ… Տեսնես ու՞մ համար են պճնվում, օրվա ընթացքում յոթ հարյուր հազար անգամ հայելուն համբույրներ քսում իրենց արտացոլանքին… Ու՞մ, միգուցե ես չափից ավելի ծայրահեղ եմ, չեմ նախանձում, բայց ըստ երևույթին գտնում են: Գնամ թեյ լցնեմ, թե չէ չեմ կարողանա շարադրել:
Հիմա, իրավ, չգիտեմ ո՞վ էր ավելի երջանիկ, ես, որ նրա հայտնվելուց հետո գրիչս չի դադարում խզբզել, թե նա, ով իմանալով իմ ներկայի տառապանքը ինքնասիրահարված Նարցիսի պես կգայթակղի ևս մի քանի օրիորդների «լեփ-լեցուն» սիրտը:
Չէ՛, ինչ ուզում ես արա, թղթին չես խաբի, ես չարացել եմ: Եվ ինչպիսի՜ զարմանք, ես` ով գոռում էր, թե կյանքը, նրա ամեն մի օրը կախարդի փայտիկի հրամանով ստեղծված պարգև է, այժմ կռկված պառավ եմ դարձել իմ իսկ մտքերով կյանքիս բերած և կցած անարդարություններից:
Չէ՛, պետք է ապրել, գործել, մռայլի մեջ գույն տեսնել և չթողնել, որ անձրև տեղա մանկան ձեռքով պատրաստված գունավոր թղթե տերևների վրա, ասֆալտը չէ՞ որ ներկ է և ամբողջովին անհամ շիլա կդառնա իմ ներաշխարհը: Ի՞նչ անել: Ներքուստ գիտեմ, բայց ցեց է մտել, ավելի ճիշտ խավարասեր, մի զզվելի և լպրծուն միջատ և կրծում է այդքան դժվարությամբ ձեռք բերված կապտադեղնավունը:
Օ՜, կյանք: Վե՛րջ… Անցան գնացին ամառային թեժ օրերը, խելագարներն անհետացան, մնացին ամեն ինչ կարգ ու կանոնի մեջ սիրող մեծահասակները` ցրտերը: Վաղաժամ ծածկում ենք մեր մարմինները տաք շորերով, դրանց հետ մեկտեղ ընկղմվում սեփական մտքերի մեջ, պարփակվում, խորանում, ինչքան վտանգավոր և ծնող միտք կա ամուր արմատ է ձգում կապտադեղինի մեջ և խավարասերը սկսում է արարել: Ամեն տեսակի արարում առեղծվածային է, անգամ խավարասերինը, նա ուղղակի օգտվում է գույների մուգ և մռայլ երանգներից, իսկ ներկապնակի երանգների ստեղծողն արդեն դու ես: Տալիս ես հնարավորություն փոքրիկ մասնիկներից կերտել կտավ, քանդակ, ինչպես ուզում ես անվանիր, բայց դիտողը դու չես, այլ կանգնած ես ուղիղ կենտրոնում, և քո կյանքի պատկերը ծավալվում է դեպի դիտորդը, ով արվեստաբանորեն՝ ճիշտ, կգնահատի կտավը կամ ինչպես ուզում եք կոչեցյալը: Այնուհետ նա կգնահատի այն և միգուցե մի նոր անվանում կտա այդ խզբզանքին, ասենք կվերագրի մի որևէ ոճի և… Վերջ, գիտես ինչու՞, քանզի դու բնավ նորի արարիչ չես, այլ նոր ժամանակներում ինչ-որ մեկի հինը կրկնողը: Ժպտա՛: Եվ մինչ դու ժպտում ես, ես քեզ կերգեմ Լուսիկը: Կկոնդաս, կկոնդաս յար կկոնդաս:

Մեր մահը
Մի՞թե եկավ այն օրը, երբ անունդ հիշելիս հայացքս էլի մնաց նույն բութ արտահայտությամբ: Չփայլեցին և կամ չտխրեցին աչքերս: Սարսափեցրեց բթությունը, և հանդարտ զարկերը սրտի սարսափեցրին: Էժանագին են խոսքերը հիմա, մտքերն են ամենազոր: Նորից փորձում եմ դիմել հոգեբան թղթի և քննադատ գրչի օգնությանը: Քննադատը դեռ կսևացնի էջերը`մաքրելով տողեր և կերտելով նորերը, իսկ հոգեբանը կտա վերջաբան:
Հիմա ձայներ են անընդհատ և ամենուր` խսսոցը գազօջախի, մեքենաների վզզոցը, ջրի կտկտոցը: Միայն սարսափի ձայնը լսելի չէ: Տեսնես ին՞չ հնչյուններից կլիներ կազմված, հետաքրքիր է: Օրերն անասելի արագ են թռչում, վազում են, ելել են մրցման, բայց բոլորն էլ ի վերջո պարտվող են, քանզի դրանց շարանը չի հասցնելու ցանկալի կանգառի: Անիմաստ և աննպատակ անհատ են կերտում օրերը, կործանարար են և կամ արարող: Բացասականն էլ ևս արարում է:
Ցավում և տնքում է մարմինս, մտրակվել է շատ և գծերը մնացել են մաշկիս վրա` տեղ-տեղ կարմրին տալով, երևի դա է պատճառը, որ վերևինը շղթայել է մտրակված ձեռքերը, որպեսզի դառնության տողեր չհյուսեն:
Գարունը օրիորդ է, ամառը ռոք նվագող երիտասարդ, աշունը տատիկ, ձմեռը սոված ու մրսած շուն: Կարոտել եմ տատիկին: Այսօր հիշեցի և ուզում էի այցելել: Տան պատուհանները քրտնել են մառախուղից, իսկ տաշտակի ճյուղերը դարձել են ցախավել, մնում է անջատել գազօջախը, որ մի քիչ ցրտի և վերջ, ես կայցելեմ իմ տատիկին: Կարոտել եմ նրան: Չեմ ուզում ապրել փոփոխական երազներով ու մտքերով աղջնակի հետ, մեկ հեզ ու ամոթխած, մեկ կատաղած ու մոլի: Ասում են` իր հանելուկայնությամբ և փոփոխականությամբ է նա գրավիչ, բայց ես երևի սկսել եմ նախընտրել պարզությունը: Մանկապարտեզի հայտնի իմ դերը թզուկի, ով վազվզում էր և առաջարկում հանելուկներ, արդեն հոգնեցրել է: Մանավանդ որ ես պատասխաններն անգիր գիտեի: Բայց տատիկն էլ պետք է լինի հոգատար, մուրաբա պատրաստող, հաջողություններով հպարտացող: Ես չեմ ուզում չար կախարդ տատիկ: Ուզում եմ տա՜տ: Հոգատար, սիրող, որ շոյի գլուխս և ասի նանի, թեկուզև իր չափահաս թոռնուհուն, որ երգի երգեր օրորոցային և համբուրի ճակատս ննջելուց առաջ: Մեկը հիմա թակեր երազների դուռն ու ասեր դուրս արի: Եկա՛, եկա՛:
Ամեն ինչ փոփոխական է, ամեն ինչ, միայն երազողի մասնագիտությունն է մնում անփոփոխ: Առաջ վարդերն էլ ավելի զգայուն էին, քան հիմա: Սենյակիս վարդն էլ չի զգում իմ հոգու տատանվող լարերը, չի հուզվում, թոշնում ինձ հետ, այլ խժռում է ջուր և շաքար և անամոթի պես անում հակառակը: Փռել է տերևները, փշերը սրել և ապրում է: Առաջ նա էլ էր պարզ, իսկ հիմա չարացել է, երևի գոռոզությունից է: Նրա մոտ էի կարդում «Փոքրիկ իշխանը»: Է՜, ուր է հասել երազներով, իջի՛ր երկնքից, դու ջրում ես: Սենյակս լույս չի տեսնում, խավարասեր է, վարդս էլ լույս չի տեսնում: Սնվում է երազի լույսով և խրտվիլակի` արևի գլխով: Այդ պարծենկոտը` ցախավելից և ծղոտից պատրաստված, ճոճվում է ճոճանակի վրա նստած և երևակայում, թե ազատ է: Որտեղ նայում եմ միայն կեղծ պատրանք եմ տեսնում: Իմոնք են, երևի դրա համար էլ երազող են` հուսահատ և կործանարար: Խրտվիլակը, սակայն, սովորական չէ, պիտակ ունի իր հասցեով և անգամ արժեք: Կնշանակի տեր ունի և պատասխանատու: Վարդն էլ տեր ունի, մի աղա տղա` ցմփոր, նրան ես սկսել եմ ատել ոչ պարզ լինելու և կեղծիքի սարդոստայն հյուսելու համար: Փաստորեն անգամ իմ սենյակի իրերը իմը չեն, իմոնք չեն, օտար են և չեն շնչում միևնույն մեղեդին օդի, իմ մոխրագույնը չեն կիսում: Երևույթին անուն տամ և ասեմ` ցավալի է:
«Դու իդեալ ես դարձրել նրան, եթե չսարքեիր, ապա վաղուց արդեն մոռացած կլինեիր»: Շնորհավորում եմ քեզ: Քո բոլոր մասնագիտություններց զատ` խաբեբա, հոգատար, ուսանող, լողորդ, դու նաև իդեալ ես: Բայց դա էլ է ժամանակավոր մասնագիտություն, ինչպես որ անունդ էր: Զարմանալի է, բայց էլ ոչ մի զգացմունք չեն պարունակում այդ վեց տառերը, միայն դատարկություն և անիմաստ հեռավորության զգացողություն: Անանուն զգացմունք: Դրան էլ հասանք: Եվ մինչ մենք իրարից անջատվում ենք, ինչպես մարմինն ու հոգին են իրարից անջատվում, որոնցից առաջինը դատապարտված է սառելու և ոչնչանալու, իսկ մյուսին վիճակված է մոռանալ իր հասցեն, անպետք ձորձը, տիրոջը և հավերժանալ, կողքի սենյակում կսկսվի նոր կյանք, որտեղ մենք երկուսով արդեն ոչինչ անել չենք կարողանա: Երկուսով չենք փոխի այս կյանքը, չենք որոշի, թե ինչպիսին պետք է լինի այն: Երկուսը կորցնում է իր ուժը արագ, ինչպես որ կյանքի թելն է կտրվում արագ: Արագ, բայց զգույշ: Հիմա` հոգեբան թղթի կերտած վերջաբանում, դու լինելու ես մարմինը, իսկ ես տառապած հոգին քո մատղաշ մարմնի: Քննադատն ու հոգեբանն այդպես վճռեցին: Դե ինչ արած, ես` անջատս, գնամ սգալու մեր վախճանը իմ ` մառախուղից քրտնած պատուհաններով սենյակում, որտեղ իմ իրերն անգամ իմոնք չեն:

1 comment

    • Gevorg on 27 Հուլիսի, 2009 at 1:20 ե.
    • Reply

    Yntir e xosq chka……

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.