Սաթենիկ Ղազարյան | ԵԹԵ ՄԵՂԱՎՈՐ ԵՍ, ՈՐՔԱՆ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԿԵՂՏՈՏԻՐ ԴԻՄԱՑԻՆԻՆ՝ ԿՓՐԿՎԵՍ… ԳՈՒՑԵ…

(պիես մեկ գործողությամբ)

(Տնօրենի առանձնասենյակ է մտնում 30-40 տ. տղամարդ, ձեռքին գլանաձև տարա, ճանճասպան նյութի պարունակությամբ, որից նյութ է բաց թողնում շուրջը, և նաև տնօրենի վրա )

Տնօրեն — Ի՞նչ եք անում…
Անձ — Դուք թունավոր եք: Ազատվում եմ ձեզանից, և որքան շուտ այնքան հասարակության համար լավ:
Տնօրեն — Դուրս եկեք անմիջապես, խելագա՞ր եք, ի՞նչ է…
Անձ — Դեռ չսատկեցի՞ք, լավ էլ համառն եք :
Տնօրեն(սեղմում է զանգը) Օգնեցե՜ք…ո՞վ կա այդտեղ…
(ներս է մտնում քարտուղարուհին)
Քարտ. — Այս ի՞նչ է կատարվում, դուրս համեցեք:
Տնօրեն — Այս խելագարին ինչու՞ եք ներս թողել.
Քարտ.- Ես չէի թողնում, ներս մտավ, ոչ էլ լսում են…, դուրս եկեք…
Անձ — Ա՜… արդեն հասցրեցի՞ք, վախից բոլոր կոճակները սեղմեցիք հա՞,գուցե պետքարանի կարի՞ք էլ կա…
Տնօրեն — Ազատեք, ազատեք սենյակը. դուռը փակեք ձեր ետևից:
Անձ(քարտուղարուհուն) Եթե դուք չեք ցանկանում սատկել` մի խառնվեք: Եվ զգույշ դուրս եկեք այստեղից:
Քարտ — Լավ, լավ, դուրս կգամ: Բայց ես անվտանգության աշխատակիցներ կկանչեմ:
Անձ — Խնդրեմ, խնդրեմ: Ձեր իրավունքն է: Իսկ դուք, հարգելի Դավադյան` չշարժվեք:
Տնօրեն — Լավ, ձեր խոսքն ինձ համար, ինչպես ասում են`օրենք է : Բայց, դուք քաղաքակիրթ չեք վարվում : Այդպես կարող եք դուք էլ վնասվել:
Անձ — Ի՜նչ եք ասում, ոչինչ-ոչինչ, իմ մասին մտածողին տեսեք, անհանգստանու՜մ է… Մի՜ վախեցեք, այս նյութից միայն ձեր նմաններն են սատկում:
Տնօրեն — Դու՜րս… դու՜րս…դու՜րս այստեղից, այստեղ միայն ես եմ…
Անձ — Օհ…օհ…օհ…ձեր այդ վրդովմունքից կգնամ տուն ու… ինքս ինձ կմեղադրեմ ձեզ այսպիսի հոգեվիճակի հասցնելու համար: Կհիշեմ ձեր վախեցած աչքերը, ձայնը…Դուք լալի՞ս եք, շա՜տ զգայուն եք, գիտեմ հիմա սրտի շրջանում ծակոցներ կզգաք, հետո շնչառության վատացում, հաբեր կփնտրեք, և ես այդ բոլորը տեսնելով` տեղի կտամ, ու կհեռանամ, և տանը գուցե, ինքնասպան էլ լինեմ` ձեզ նման լավ մարդուն` նման վիճակի հասցնելու համար: Ը…ը…չէ, չի ստացվի, ես այդ…չէ, դրա համար չեմ եկել:
Տնօրեն — Հապա՞, ասեք տեսնեմ ինչու՞ եք եկել,ասեք ի՞նչ եք ուզում: Դե՞, ինչու՞ եք եկել…
Անձ — Հարգանք: Սովորական, մարդկային վարվեցողություն:
Տնօրեն — Ի՞նչ, չհասկացա…նորից կրկնեք…
Անձ — Կրկնում եմ`հարգանք,սովորական,մարդկային վարվեցողություն:
Տնօրեն — Միա՞յն…
Անձ — Հապա ի՞նչ, մտածում էիք… չէ՜… ձեր աթոռն ինձ հարկավոր չէ: Ես մեր տանն էլ աթոռ ունեմ, որը ձեր աթոռի հետ չեմ փոխի:
Տնօրեն — Չէի՞ք էլ երազի…լավ, այո, ինչ կա որ, ես համաձայն եմ, և երկու ձեռքով կողմ, որ ձեզ հարգեն: Ես, ինքս ձեզ հարգում եմ: Խնդրեմ` նստեք: Շատ դյուրագրգիռ
եք, այժմ էլ բավական անհավասարակշիռ վիճակում եք : Թեյ… սու՞րճ…Հիմա կկանչեմ փոխնախագահին և նա կհաստատի…
Անձ — Թե՞յը…
Տնօրեն — …իմ կարծիքը…
Անձ — …կնիքով, որ ձեզ հարգում ենք:
Տնօրեն — Թող կնիքով լինի, միայն թե գոհ լինեք…
(կոճակ է սեղմում, ներս է գալիս փոխնախագահը)
Փոխ. — Բարև ձեզ, լսում եմ…
Տնօրեն — Պատրաստեք պայմանագիրը…
Փոխ. — Ո՞ր պայմանագիրը…
Տնօրեն — Մարդն ուզում է, որ իրեն հարգենք… Ուրեմն` հարգանքի պայմանագիրը:
Փոխ.— Կփորձենք օգնել: Ես հասկանում եմ ձեր վիճակը: Գուցե փողի՞ կարիք ունեք:
Տնօրեն — Ճիշտ է, չէի մտածել, որքա՞ն…
Անձ — Ինձ ձեզանից փող հարկավոր չէ: Ազատվու՞մ եք: Չի ստացվի: Դուք կեղծ եք:
Տնօրեն — Չափն անցնում եք:
Անձ — Կեղծ բարևում եք, կեղծ ժպտում եք, իսկ երբ շրջվում եք`թունավոր օձի նման ֆշշացնում ու խայթում եք, մտքում, իհարկե: Չէ, օձը թիկունքից չի գործում: Միայն ստոր մարդն է թիկունքից գործում:
Տնօրեն — Չափազանցնում եք: Չեմ կարծում, որ որևէ մեկը նման ձևով իրեն պահած լինի: Դուք այդպիսի՞ն եք…
Փոխ — Ախր , ասում էի չէ, որ հիմնարկում մթնոլորտը լարված է, թունավոր է, մի օր մեր դեմ կշրջվի:
Տնօրեն — Ահա, խնդրեմ: Շրջվել է: Այն էլ ճանճասպան հեղուկի տեսքով:
Անձ — Գոհ եղեք, որ գեթ դրան էլ արժանացել եք:
Տնօրեն — Չեմ կարող ազատ մարդկանց հրամայել , որ հարգեն, որ կարծիք կազմեն ձեր մասին, սիրեն վերջապես… այդ ձեր գործը պետք է լիներ…
Անձ— Ազա՞տ…ի՜նչ էլ լավ կարծիք ունեք ձեր հպատակների մասին:ՈՒզու՞մ եք փորձենք, չափենք նրանց ազատության աստիճանը:
Տնօրեն— Փորձե՞նք …Միայն այդ էր պակաս: Ինչպե՞ս …
Անձ— Կանչեք , ձեր քարտուղարուհուն: Կանչեք, կանչեք…
Տնօրեն— Լավ… ասենք…
Անձ — …և հրամայեք` հանվել:
Տնօրեն — Հանվե՞լ…այսինքն `մերկանա՞լ…բայց …բայց այդ անբարո է:
Անձ — Հանվելն անբարո՞ է, իսկ մարդուն մահվան դուռ հասցնելը` բարո՞…
Տնօրեն — Լա՜վ …փառք Աստծո, ողջ առողջ, այստեղ կանգնած եք,մի բան էլ մենք ենք սատկող ճանճերի վիճակում և չգիտենք ի՞նչ կլինի հինգ րոպե հետո:
Անձ — Դուք ասում եք նրանք ազատ են, և՞ … ուրեմն `կանչեք , եթե ոչ…
Տնօրեն— Դրան չի հասնի:(սեղմում է կոճակը ներս է մտնում քարտուղարուհին վառվռուն աչքերով, հլու)
Քարտ. — Լսում եմ:
Տնօրեն — Հանվեք:
Քարտ. — Ի՞նչ…
Տնօրեն — Չգիտեի , որ վատ եք լսում:Ամբողջ օրը` հեռախոսն ականջին պահելու հետևանք է:Վաղը դու էլ կպահանջես…Ասացի `հանվեք:
(քարտուղարուհին քիչ մտածելուց հետո սկսում է դանդաղ հանվել և խոսել)
Քարտ.- Իմ կարծիքով, այս ամենը աշխատանքի հետ կապ չունի,բայց քանի որ կատարվում է աշխատաժամին , ուրեմն մտնում է աշխատանքային պարտավորությունների մեջ, իսկ աշխատանքային պարտավորություն կատարելն իմ սրբազան պարտքն է :
Անձ— Շնորհավորում եմ : Դուք հասկացաք ձեր աշխատակցուհու ազատության զգացման չափը:Այնպես որ , նա կկատարի այն` ինչ կհրամայի իր նախագահը:
Քարտ.— Այո, նա իմ տերն է:Ես աշխատավարձ եմ ստանում:Հուսով եմ, այս ամենը մեր միջև կմնա:Ես ընտանիք ունեմ: (հնչում է ձեռքի հեռախոսը) Կներեք:Այո՞…լսում եմ…դու ՞ես… այո ես…եմ…ես ինչու՞ եմ կցկտուր խոսում…ես սպասում էի քո զանգին սիրելիս…Դու ինձ սիրում ես…այս պահի՞ն պիտի ասեիր այն , ինչին այդքան սպասել եմ …իսկ, ե՞ս…ես նույնպես, հավատում ես չէ՞…այո…լավ…այո…ալո՞…
անջատեց: (անջատում է հեռախոսը և սկսում լաց լինել)…Եվ նա `ինձ սիրում է, ինձ, իսկ ես այստեղ կանգնած`աշխատանքային պարտք եմ կատարում, և սա աշխատանք է , ի՞նչ է , դուք ուրիշ օր չգտաք իմ նվիրվածությունը ստուգելու…
Տնօրեն— Դուրս եկեք:Լավ ապացուցեցիք, դուրս եկեք …
Անձ— Չեմ սիրում թույլ մարդկանց:
Փոխ. — Նա կին է :
Տնօրեն — Հիմա ասեք, ի՞ նչ եք կամենում: Դուրս եկեք, ձեզ հետ եմ…(քարտ.)
Քարտ — Հիմա, այո, հիմա… (դուրս է գալիս)
Տնօրեն — Դե , հետո…
Անձ — Պատկերացնում եք, գնում եմ տուն և բացատրում կնոջս`սիրելիս,կներեք (ձեռքի հեղուկով տարան տալիս է տնօրենին) Սիրելիս, ասում եմ,- այսօրվանից այլ մարդ եմ, օրինակ եթե դուք լինեիք իմ փոխարեն ի՞նչ կանեիք…
Տնօրեն (տարան գրկած) Ե՞ս… չգիտեմ… մի ծանոթ ունեի, ձեր վիճակում էր, այդպես էլ ինքն իրեն չգտավ, խեղդվեց, ջրում…
Փոխ — Ջրու՞մ, այնպես եք ասում կարծես կարելի է մի այլ տեղում էլ… հա , ասենք…
վախենում եմ անգամ մտածել…ամեն ինչ կարող է պատահել…
Տնօրեն — …ջրում, փրկարարներն էլ մարմինը չգտան…չէ, մի բան էլ ինքն իր մարմինը կորցրեց: Չգիտեմ… ես ձեր փոխարեն…չէ չեմ ցանկանում լինել, ես իմ փոխարեն եմ:
Փոխ. — Վախեցնում եք մարդուն, վախը հավասարազոր է մահվան: Փախուստի: Պայքարը գեղեցիկ է: Ի վերջո, պետք չէ այդպես: Մենք եկանք եզրահանգմա՞ն,թե՞
Անձ — Հրամայեք, որ հարգեն ինձ:
Տնօրեն — Մենք կրկնվում ենք, անընդհատ վերադառնալով սկիզբ: Այդ ձեր խնդիրն է: Կարող եք դիմել հոգեբանի:
Անձ — Իմը չէ: Ուրեմն դուք չհասկացա՞ք, որ ձեզ շրջապատողներն անվերապահորեն ենթարկվում են ձեզ և սպասում են, թե ինչպես կշարժեք ձեր ցուցամատը…Այս կյանքում ոչ ոք անփոխարինելի չէ, որքան էլ կառչեք աթոռից:
Տնօրեն — Քիչ առաջ թուլությունից դուք եիք բողոքում,եթե դուք ուժեղ եք, ինքներդ ձեզ օգնեք:
Փոխ — Չգիտեի, որ մեր…ձեր քարտուղարուհին այսքան գեղեցիկ մարմին ունի և այսքան անբռնազբոս կարող է հանվել: Ես կարծում էի…
Տնօրեն — Լռեք: Մինչ հիմա , ա՞յդ էիք մտածում:
Անձ — Իմացաք: Ուշ չէ, կարող եք օգտագործել: Նա իր ողջ ազատությունը նվիրել է ձեզ: Երբեք չի ժպտում իրեն դիմողներին, չի օգնում, օրենք չի խախտում, մանավանդ, եթե այն կարող է վնասել սեփական ղեկավարին: Ոչ մի արտաքին ուժ չի կարող շեղել նրան իր ուղուց` սեր դեպի ղեկավարը:
Տնօրեն — Լավ , որքան հասկանում եմ մեր ազատությունը սահմանափակված է ձեր գործողություններով:
Անձ — Ոչ, ձեր ազատությունը սահմանափակված է ձեր աթոռի մակերեսով, ձեր աշխատակիցներինը` աթոռի շուրջ :Պտտվում է :Գուցե , աթոռը վնասազերծենք և դուք կվերագտնեք ձեր հոգին:(հրում է տնօրենին և արագ վերցնում փչող տարան և փչում աթոռի վրա:
Տնօրեն — (բարձրանալով սեղանի վրա)Ցանկանում եք որ ձեզ օգնեմ ինքնահաստատվե՞ք…ձեր ես-ը ինքներդ պիտի գտնեք ու փրկեք ինքներդ ձեզ:Ասում են՝«Ճանաչիր զքեզ, ճանաչիր ըզբանս հանճարոյ» և…
Անձ — Մի՞թե …,գտել եմ…փնտրել եմ , դեռ նոր ոտքի կանգնած էլի ինչ-որ մեկը տրորում ու փորձում է թքել հոգուս մեջ…ինչպես դուք…ու հոգիս նվվում, դատարկվում է միայն հիասթափություն եմ զգում , հեռանալու , անէանալու զգացում…Ես,որ ատում եմ դավաճանությունը, ուզում եմ դավաճանել ու հեռանալ այս երկրից, այս մարդկանցից, ձեր ճղճիմ, նյութապաշտ հոգիներից…
Փոխ. — Պետք չէ այդպես: Այս կյանքում ամեն բան հնարավոր է, հարկավոր է համբերել: Չէ, ասում եմ,բայց ինքս ինձ չեմ հավատում: Հիմա , այս մարդու հոգեկան վիճակն իմ ձեռքում է , իսկ ես, փոխարեն օգնելու` դասախոսում եմ: Գուցե կանչենք գործավարին և թող նա հրաման գրի:
Տնօրեն — Ինչ լինում է լինի: Կանչեք…
(մտնում է քարտուղարուհին) Գրեք: Հրամայում եմ` հարգել անձին:(Անձը նստում է հատակին:Քարտուղարուհին գրում է: Անձը հանում է կոշիկները, ապա հանում է գուլպաները, հերթով մեկ-մեկ թափահարում , այնպես որ ուշադրություն գրավի, հանգիստ, արարողությունը` դանդաղ)
Փոխ. — Ի՞նչ եք անում:Ինչ է , հիմա էլ դուք եք հանվում:Չեմ կարծում, որ քարտուղարուհուց հետո կնայվեք:
Քարտ.(բռնում է քիթը) Ֆու՜:Ի՞նչ էլ հոտ է գալիս : Դուք այն երբեք չե՞ք լվացել:
Տնօրեն — Այժմ , ձեր ցանկացած հրամանը տրված է, այնպես որ, գուցե …ֆու՜…բայց …ձեր ինչի՞ն էր հարկավոր ճանճասպան նյութը, եթե դուք սեփական թույն ունեիք:(քիթը բռնած)
Անձ — Պահել էի վերջնական հարձակման համար: Այստեղ, ձեր մթնոլորտի համար, շատ հարմար հավելում է, չե՞ք կարծում: Երբ կցանկանաք ինձ էլ` հանվել հրամանը տալ, խնդրում եմ, հիշեք սրանց մասին:
Փոխ. — Այսօր բարքերն ուրիշ են: Բայց , հուսով եմ, որ դրան չենք հասնի: Իսկ դուք չե՞ք շտապել:
Անձ — Դե, գիտեք, մտածում եմ, որ ապագայում, լինելով ձեր աշխատողը, ինձ էլ բախտ կվիճակվի հայտնվել այն վիճակում որում հայտնվեց` քարտուղարուհին…
փորձ եմ անում, փորձ…
(կրկին ներս է մտնում քարտուղարուհին)
Քարտ. — Պարոն Դավադյան, ֆաքս է եկել:
Տնօրեն — Հետո: Դրա ժամանակը չէ: Մեկ էլ, ով կհարցնի` տեղում չեմ:
Անձ — Որովհետև, կարևոր հանդիպում ունեք` ինձ հետ: Այնպես չէ՞: Թե՞, կեղծելու սովորույթը հանգիստ չի տալիս: (Նստած , դանդաղ հագնում է գուլպաները,ապա վեր է կենում, սեղանի վրայի ջրամանից ջուր է լցնում և խմում )
Տնօրեն — Ձեզ ո՞վ խոսք տվեց:
Անձ — Ինչպե՞ս, միթե քիչ առաջ չընդունեցիք: Մեծահոգությունն աստվածային շնորհ է: Դուք կնիքով հաստատեցիք, ինձ հարգելու ձեր հրամանը: Շնորհակալություն:
Քարտ. — Պարոն, շտապ է:
Տնօրեն — Տուր այստեղ:(կարդում է, քարտուղարուհին դուրս է գալիս)
Անձ — Այնպես գունատվեցիք,ասես թղթից ընդունած թունավոր գազն առավել էր…
Տնօրեն (փլվում է աթոռին)
Փոխ. — Ի՞նչ կա, ի՞նչ է գրված…
Տնօրեն — Պայքարում եմ մի բանի համար, որն արդեն իմը չէ:
Փոխ. — Ձեր կյանքին վտա՞նգ է սպառնում :Չեմ հասկանում: Հա: Դժվար չէ կռահել: Հարցն աթոռի մասին է: Պայքար պաշտոնի համար: Նորություն չէ:
Անձ(ծիծաղում է) Հա…հա …, այսինքն աթոռի՞: Նոր թու՞յն: Ես մենակ չե՞մ: Ցավակցում եմ: Կաշվիս վրա զգացել եմ, թե ինչպես են տրորում իրենց իշխանության կարելույն չափով: (տալիս է ճանճասպանը տնօրենին) Գուցե պե՞տք գա…
Տնօրեն — Ես ձեզ վնասել չեմ ցանկացել:Դուք շատ գնահատված աշխատող եք:Անգամ ես` դեմ էի շատերի կարծիքին`քեզ,կներեք ձեզ չհարգելու:Թեպետ մտածում էի, որ դուք արժանի էիք ավելիի` լավ շրջապատի, հոգատար վերաբերմունքի և գուցե մեր մերժումով դուք կտեղավորվեիք ավելի լավ աշխատանքի:Կամենում էի ավելին ունենայիք , քան մեզ մոտ է:
Անձ — Պարզվում է, ասացվածքները ճիշտ են:
Փոխ.-ՈՒ՞մ են նշանակում:
Տնօրեն (մոտենում է Անձին , ձեռքից բռնում, նստեցնում է աթոռին, ինքը մնում է կանգնած, ճանճասպան տարան գրկած) :
Վերջ

1 մեկնաբանություն

  1. Տվյալ ժանրից շատ բան չեմ հասկանում և աշխատանքի ոճական մասի վերաբերյալ ոչինչ չեմ կարող ասել, բայց իմաստը արդիական էր ու յուրահատուկ ձևով ներկայացված: Վառ պատկերացում է տալիս “մի կտոր իշխանության ազդեցության” մասին:

Թողնել պատասխան

Ձեր էլեկտրոնային հասցեն չի հրապարակվի