Անրի Գրիգորյան | ԵԶՐԻՆ

anri11
Ինձ համար յուրաքանչյուր լուսաբաց հենց այսպիսին է՝ անհրապույր, ոչինչ չասող ու ոչինչ չխոստացող: Միայն այս անգամ պատուհանիս մեջ պատահաբար բռնել եմ արևը, որը չի փոխվել այն օրվանից, երբ վերջին անգամ ժպտացի նրան՝ երբ փոքր էի:
Ծխախոտ չունեմ: Երեկ դատարկ ծխախոտատուփը ճմռթելով նետեցի ջրափոսը: Հիշում եմ՝ մի ծեր կին նախատեց ինձ: Ես ինչ-որ անկարգ բան ասացի նրան: Կինը անեծք թափեց գլխիս: Ես հետո ինքս ինձ ծաղրում էի՝ քեզ հիմա միայն անեծքն էր պակաս, ու խելագարի պես հռհռում էի, իսկ մտքում օրհնում կնոջը:
Խոհանոցից ինչ-որ աղմուկ եմ լսում: Մկներն են երևի: Բայց չէ՞ որ բունկերը վերացնելուց հետո բոլոր մկները գաղթել են շենքից: Եվ առհասարակ իմ տանը մկներ երբեք չեն եղել: Վերջին ուտիճն էլ նախանցյալ տարի ինքնասպան եղավ: Հը՜մ… Երևի մի սոված ուրվական խոհանոցում համով բան գտնելու հույս ունի… Է՛հ… ես ինքս իմ տանը ուրվական եմ, ևս մեկ ուրվական ինձ պետք չի… Տեսնես ո՞վ է աղմկում… Ով էլ լինի՝ գուցե մի գլանակ ծխախոտ ունենա…
Ես վեր եմ կենում, նկատելով, որ անկողնուս սպիտակեղենը մաքուր է: Չեմ հագնվում: Համոզված եմ, որ ստիպված չեմ լինի ամաչել տեսքիս համար, քանի որ խոհանոցում ոչ ոք չի լինի, ուստի աղմուկը այլ բացատրություն ունի:
-Բարի լույս,- ասում է ինչ-որ մի կին խոհանոցում ու թավան դնում գազի վրա,- վերջապես բարեհաճեցիր վեր կենալ:
Սա ոչ մուկ է, ոչ՝ ուտիճ, ոչ էլ ուրվական: Կին է՝ իրական կին, որը տիրացել է իմ խոհանոցին ու դեռ համարձակվում է նախատել ինձ: Թեթևակի ճոճվելով, հասնում եմ սեղանին ու նստում:
-Ձու կուտե՞ս… — հարցնում է կինն ու սառնարանից չորս հատ ձու հանում:- Ասենք ուրիշ բան ոչ էլ կա:
Ես շշմած հետևում եմ կնոջ շարժումներին ու փորձում որքան կարելի է հեռու շպրտել գիտակցությանս մեջ խրված երազիս վերջին բեկորները, հուսալով, որ այս կինն էլ անհասկանալի տեսիլք է ու կանհետանա: Իսկ նա իրեն այնպես է պահում, ասես առաջին անգամ չի, որ գտնվում է իմ խոհանոցում և առհասարակ իմ տանը:
-Էսօր լավ եղանակ է,- նորից է խոսում կինը,- աղը տուր…
Ես քորում եմ ծոծրակս, ջանալով հիշել, թե սովորաբար ուր եմ պահում աղը: Կինը հասկանալով, որ մոռացել եմ, ինքն է պահարանից աղը հանում:
Պահարանի ապակու մեջ տեսնում եմ իմ արտացոլանքը. ուռած ու անթրաշ դեմք, անթրաշ թևատակեր, իրենց կամքին թողած մազեր, ինքնահոսին թողած կյանք, մի խոսքով՝ ո՞ւր է գլորվում «ես»-ը:
-Ծխախոտ ունե՞ս,- հարցնում եմ կնոջը:
-Բայց ինչ շատ ես դու ծխո՜ւմ,- կինը դարակից մի գլանակ է հանում ու մոխրամանի հետ միասին տալիս ինձ:
Ես ագահորեն կուլ եմ տալիս ծուխն ու ափսոսանքով բաց թողնում: Նոր միայն զգում եմ, որ ցրվում են երազիս վերջին ծվենները: Ես հանգիստ նայում եմ կնոջը՝ սպասելով, որ նա ուր որ է կչքվի: Իսկ նա երկու ափսե է դնում սեղանին ու ինչ-որ մեղեդի մրմնջում քթի տակ:
-Ո՞վ ես,- վերջապես հարցնում եմ:
-Չես հիշո՞ւմ,- զարմանում է:
-Չէ՛: Չե՛մ հիշում:
-Իրոք չես հիշո՞ւմ…- նորից է հարցնում:
-Չեմ հիշում:
-Հը՜մ…
Նա հաց է կտրում: Թավան դնում է սեղանին: Ձվածեղի հոտը խցանում է քթածակերս: Կինը վառում է մատը: Բացում է ծորակն ու մատը պահում ջրի տակ: Հետո նստում է, ու մենք նախաճաշում ենք:
Ես երբեք չեմ նախաճաշում: Սովորաբար միայն սուրճ եմ խմում, իհարկե եթե ունենում եմ ու տնից դուրս գնում: Բայց, չգիտես ինչու, չեմ հակառակվում այս կնոջն ու գլխահակ պատառոտում եմ ձվածեղը: Նրա անմիջական վերաբերմունքը զսպում է վրդովմունքս:
Ես ոչ միայն չեմ հիշում, թե ինչպես է նա հայտնվել իմ տանը, այլ առհասարակ նրան առաջին անգամ եմ տեսնում: Ուզում եմ հիշել: Ազնիվ խոսք: Ուղեղիս զոռ եմ տալիս, որ հիշեմ, բայց իզուր: Գրողը տանի… սառնարանս՝ դատարկ, գրպաններս՝ դատարկ, ծխախոտատուփս՝ դատարկ, իսկ հիմա հիշողությունս է դատարկվում՝ ուրանալով բոլոր հին ու նոր ծանոթներիս:
-Հուսով եմ այն հիմարությունը չես կրկնի,- ասում է կինը:
Ես շփոթահար նայում եմ նրան ու չեմ համարձակվում հարցնել, թե ինչ ի նկատի ունի: Նա այնքան ինքնավստահ է թվում, իսկ ես իմ սեփական տանը ինձ ճնշված եմ զգում: Հայացքս իջեցնում եմ նրա հենց նոր այրված մատին. կարմրել է:
Ի՞նչ է ակնարկում… Ի՞նչ եմ արել… Մի՞թե ես առհասարակ որևէ բան եմ անում… Ես, որ սարսափելի անթրաշ թևատակեր ու դեմք ունեմ… Ես, որ երբեմն կորցնում եմ տան ճանապարհն ու քնում պատահական ծառի տակ… Ես, որ չեմ լսում սեփական քայլերս… Մի՞թե ես ընդունակ եմ մարդու հիշողության մեջ մնայուն որևէ արարքի…
Երեկ ամբողջ օրը պառկած նայում էի պատուհանին: Պատուհանի մեջ ծիծեռնակներ էին նկարվում, լղոզվում, մեռնում, հառնում: Չնայած նրանց զվարթ տրամադրությանը, երկինքը ինձ թվում էր տխուր: Ես ավելի հեռու էի նայում, քան պետք էր:
Առավոտից զսպում էի խմելու ցանկությունս: Պատկերացնում էի, որ կոկորդս, ամբողջ օրգանիզմս նմանվել է արևից ճաքճքած հողին: Պատկերացնում էի, թե ինչպես է թրջվում հողը օղու տխուր կաթիլներով և ինչպես են հայտնվում հարբած ծիլերը ճաքերի արանքից… Ես կարծեմ որոշել էի թողնել խմելը: Չեմ հիշում, թե ինչու: Ախր հարբած լինելը իմ սովորական վիճակն է, իմ տրամադրությունը, իմ բնավորությունը: Իսկ երեկ վերևից թե կողքից ինձ հուշեցին թողնել խմելը, բայց ինչո՞ւ… հը՜մ… խմել, թե չխմել՝ ա՞յս էր խնդիրը…
Ուրեմն պառկած նայում էի երկնքին: Երկնքում ձգվում էին գունատ ամպերի մատնահետքերը: Մեղմ հովը հրելով վարագույրը, շոյում էր դեմքս: Մորս կամ գուցե հորս գգվանքն էի զգում: Երկինքը պատրաստվում էր սուզվել խավարի մեջ: Հաճելի քաղցրություն էի զգում շուրթերիս վրա: Անձրև չէր եկել, բայց օդում անձրևի հոտ էր: Այնքան դուրեկան էր անձրևահոտը: Խմելու ցանկությունս մարեց: Ես ինձ զգացի վերծնված: Հենց այդ պահին, որովհետև հարմար պահ էր, ես որոշեցի ինքնասպան լինել: Նստեցի պատուհանագոգին: Շրջվեցի և ոտքերս պատուհանից դուրս կախեցի: Հինգերորդ հարկի բարձրությունից գլուխս մի թեթև պտտվեց: Ոտքերիս մեջ այնպիսի թեթևություն զգացի, ասես թղթից լինեին:
Ներքևում տղաները թենիս էին խաղում: Հաղթելու և ապրելու, ապրելու և հաղթելու տենչերով էին լի: Ես հետևում էի կանաչ սեղանի վրա թռչկոտող թենիսի գնդակին: Հիմար գնդակ էր՝ կարծում էր, որ ինքը ազատ, անկախ, գաճաճ մոլորակ է:
Ես ինձ շատ լավ էի զգում: Թեև հովը հիմա ոչ թե շոյում, այլ ծեծում էր դեմքս: Ես գլխիցս իսկույն հանեցի ինքնասպանության գաղափարը: Երկինքը տխուր էր ինքնասպան լինելու համար: Ես թափահարում էի ոտքերս ու նայում երկնքին, որի գունատ մակերևույթին թռչկոտում էր թենիսի ինքնագլուխ գնդակը:
Ինչ-որ ձայներ էի լսում ներքևից, վերևից, կողքերից: Մարդիկ մտածում էին, որ ես ինքնասպան էի լինելու: Մինչդեռ ես որոշել էի քնել երկնքից կախված, քանի որ երկինքը ինձ պես տխուր էր ու քուն էր մտնում:
Իսկ իմ ու երկնքի միջև զվարթ գնդակը շարունակում էր թռչկոտել: Նա խփել-սպանել էր բոլոր ծիծեռնակներին: Ես մի պահ ներքև նայեցի՝ համատարած սևությունից աչքերս շաղվեցին: Խե՜ղճ ծիծեռնակներ:
Ինչ-որ մեկը քաշեց օձիքիցս, օղակեց մեջքս ու ներս քաշեց: Դրանից հետո ոչինչ չեմ հիշում: Երևի քնեցի: Երբ արթնացա երեկոյան ժամը տասն էր: Չէի կարողանում հասկանալ՝ դա նույն օրվա շարունակությո՞ւնն էր, թե՞ քնած էի մնացել ու հիմա հաջորդ օրվա երեկոյան ժամը տասն էր:
Տնից դուրս եկա՝ խմելու: Դրսում մի երկու հոգի նայում էին ինձ՝ կարեկցանքով ու հակակրանքով հեղեղված դեմքերով: Երկու բան՝ ինչ չեմ սիրում ու չեմ էլ զգում ուրիշների հանդեպ: Ես խուսափելով նրանց հայացքներից, արագացրեցի քայլերս: Ոտքս դիպավ դատարկ շշին, որը շրխկալով գլորվեց մի քանի քայլ առաջ: Ինձ թվաց՝ շրխկոցը հայհոյանք էր: Ես նույնպես կհայհոյեի նրան, եթե նրան հավասար ինձ չզգայի:
Ես խմում էի ու փորձում հասկանալ, թե ինչո՞ւ էին մարդիկ տագնապում՝ մտածելով, որ ես ինքնասպան էի լինելու: Ինչո՞ւ փրկեցին ինձ…
Ես խմում էի ու հիշում իմ հարբեցող հորը, որը սայթաքել էր ու հետույքով շրմփացել ջրով լցված վաննայի մեջ: Հետզհետե ջնջվող դեմքով նա դանդաղ թեքվում էր աջ կողքի վրա ու անհեթեթ ժպիտով հրաժեշտ տալիս ինձ: Քիչ էլ ու նա կսուզվեր ջրի մեջ: Ես չէի խղճում նրան, չէի աղաղակում, չէի տագնապում: Ես անկարեկից ձկան պես սպասում էի ջրի երեսին մի քանի խղճուկ պղպջակի պայթյունին…
Ես սթափվում եմ ու հայացքս հառում կնոջ վրա: Նա ափսեիս մեջ դնում է թավայում մնացած ձվածեղի մեկ չորրորդ մասը: Ես ապակու մեջ նորից տեսնում եմ իմ անհրապույր արտացոլանքը:
-Դու իսկապես չես հիշո՞ւմ,- հարցնում է կինը:
Ես բացասաբար շարժում եմ գլուխս: Նա հոգոց է հանում: Ես ուշադիր նայում եմ նրան: Նա նման չի մորս, նման չի քրոջս, նման չի իմ նախկին սակավաթիվ մի քիչ սիրուն սիրուհիներին: Ու նա նման չի այն կնոջը, որը ապրում էր դիմացի շենքի առաջին հարկում:
Ես երբեք չեմ մոռանա այն ձմեռը: Ամեն օր ձյուն էր գալիս: Ես առավոտ շուտ կիսամերկ դուրս էի գալիս ու ձյունով շփում մարմինս: Այն կինը պատուհանից թաքուն նայում էր ինձ: Երբ ես նկատեցի նրան, նա ամենևին չշփոթվեց: Ավելին՝ պատուհանից ինձ թեյ հյուրասիրեց: Հուզված էր: Ձեռքերը մի փոքր դողում էին:
-Թույլ չտաս նրանց, որ ինձ գժանոց տանեն… Ես հիմա լավ եմ ինձ պահում… Բայց այսպես երկար չի շարունակվի… Ես հաճախ կորցնում եմ ինձ… Ես միշտ եզրին եմ… Ինչ-որ բանի եզրին… Ես կսայթաքեմ, ու նրանք ինձ գժանոց կտանեն… Օգնիր ինձ…
-Իսկ ես կարծում էի սիրահարվել ես ինձ,- ասացի ժպտալով:
-Պետք լինի՝ կսիրահարվեմ,- պատասխանեց նա լրջադեմ:
Ես չեմ հիշում, թե ինչ եղավ այդ տարօրինակ կինը: Դրանից հետո ես տրվեցի հարբեցողության:
-Ծխախոտ կտա՞ս,- հարցնում եմ կնոջը, որը լվանում է ափսեները:
-Դարակում է, հանի:
Ես ծխում եմ ու նայում կնոջ հետույքին:
-Ես իրոք չեմ հիշում քեզ:
-Քիչ է պետք խմել,- ասում է նա ու դուրս գնում խոհանոցից:
Ո՞վ է իմացել ներխուժել ուրիշի խոհանոց ու լինել այսքան ազատ ու անկաշկանդ: Հուսով եմ նա հեռացավ իմ տնից: Ես անցնում եմ միջանցք: Ականջ եմ դնում բաղնիքի դռանը: Կինը լողանում է: Ես հրում եմ դուռը: Նա չի էլ քաշվում ինձանից: Կարծես առաջ էլ եմ նրան մերկ տեսել: Նա ձեռքերը դնում է գոտկատեղին ու հոնքերը թեթևակի վեր բարձրացնում, կարծես սպասում է իմ հաջորդ գործողություններին: Ես ամաչում եմ, որ խանգարեցի նրան: Վերադառնում եմ խոհանոց ու նոր գլանակ կպցնում:
Կինը բարակ խալաթով դուրս է գալիս բաղնիքից ու միջանցքի հայելու առաջ սկսում հարդարել մազերը:
-Հուսով եմ էսօր էլ հարբած չես գա տուն:
-Ո՞վ ես… վերջապես կասե՞ս…- բարկանում եմ ու կարծես արբում նրա մազերից փչող բուրմունքից:
-Ո՞նց… էլի չհիշեցի՞ր,- նորից զարմանում է,- էն էլ չես հիշո՞ւմ, որ ինքնասպան էիր ուզում լինել:
-Ես նման միտք չունեի…
-Իսկ հաճախ ես էդպես նստո՞ւմ պատուհանին:
Կնոջ նման պահվածքը ինձ հունից հանում է: Այնպիսի դիրք է բռնել, ասես սովոր է իմ հարբեցողությանը, իմ բնավորությանը, իմ փոփոխական տրամադրությանը…
-Տես հա՜… մի օր էլ կընկնես եզրից…
-Ի՞նչ… ի՞նչ եզր… ի՞նչ ես ասում…
Ես զայրացած մտնում եմ միջանցք, իսկ նա այնտեղ չի: Տեսի՞լք էր անտերը…
-Քիչ խոսի… ու օգնիր ինձ…
Շրջվում եմ: Կինը մեջքով կանգնել է դեպի ինձ: Ինչ-որ կապույտ շոր է հագել: Մեջքին կոճակները արձակած են՝ երևան հանելով նրա կաթնագույն մեջքը: Հպվում եմ նրա մաշկին. այնքան նո՜ւրբ է՝ կաթի սառած թաղանթի պես նուրբ: Մատներս սահեցնում եմ նրա մեջքի վրայով: Մատներիս բարձիկները ջերմանում են ու փափկում:
-Դրա ժամանակը չի…
Ուրեմն սրա ժամանակը երբևէ եղե՞լ է… Կոճկում եմ նրա զգեստի կոճակները: Կոճակների միջև կիսալուսիններ են մնում՝ նրա մեջքի կաթնագույն ծվենները:
Նա շրջվում է ու առաջին անգամ ժպտում ինձ:
-Այսօր հորդ ծննդյան օրն է… գոնե զանգի, չմոռանաս…
-Իսկ դու… դու ո՞ւր ես գնում…- հուզված հարցնում եմ:
-Դու փաստորեն ոչինչ չես հիշում հա՞…
-Ես ինքնասպան էի ուզում լինել… բայց հետո միտքս փոխեցի… չեմ հիշում, թե ինչու… երկնքին էի նայում… վերևում թենիսի գնդակ էի տեսնում… իսկ հետո… այս ինչեր եմ ասում… ես գիժ չեմ… չմտածես, որ ես գժվել եմ… ես երբեմն կորցնում եմ ինձ, որովհետև ես միշտ եզրին եմ… մի խոսքով, օգնիր ինձ… խնդրում եմ…
Կինը լսում է ինձ՝ բնականից բարակ հոնքերի տակից նայելով ինձ: Նա ձեռնափը հպում է անթրաշ այտիս, հետո դնում է կրծքիս ու մատներով խաղում կրծքավանդակիս մազերի հետ: Նրա այրված մատին բշտիկ է գոյացել: Այն մոտեցնում եմ շուրթերիս: Նա կտրուկ շրջվում է և քայլում դռան կողմ:
-Կգա՞ս…- հարցնում եմ, վախենալով, որ այլևս երբեք չեմ տեսնի նրան:
-Չէ՜… դու իրոք ոչինչ… ոչինչ չես հիշում…- ասում է նա գլուխը օրորելով ու հեռանում:
Տեսնես ո՞նց է հայրս…
Երբ նրա հետույքը փափկում էր ջրի մեջ, երբ նրա կոպերը ծանրանում էին իմ լռությունից, երբ անզորությունից ննջում էր՝ թեքվելով աջ կողքի վրա, ու նրա ժպիտը կայծկլտում էր խորտակվող նավից վեր տնկած սպիտակ դրոշակի պես, ես զգում էի, որ սիրում եմ նրան… Սիրում էի ու սպասում, թե երբ էր նրա հարբած մարմինը՝ բեկված նավը, սուզվելու ու կորչելու ջրի տակ…
Ես կզանգեմ հորս… իսկ վաղը կայցելեմ նրան…
Բայց հիմա նստելու եմ պատուհանին… Ինձ հիմա պարզապես անհրաժեշտ է դա…
Այսպե՜ս… դուրս եմ գցում մի ոտքս… հետո մյուսը…
Հովը շոյում է դեմքս…
Ներքևում էլի թենիս են խաղում…
Երկինքը բացել է իր թևերը՝ տեղ տալով ծիծեռնակներին ու ինձ…
Ես նորից եզրին եմ… Բայց այս անգամ սպասում եմ… նրան…
Ինչ էլ սիրուն անուն ունի. Մարլենա…

2012թ.

3 pings

  1. […] Անրի Գրիգորյան – Եզրին […]

  2. […] Անրի Գրիգորյան. «Եզրին» […]

  3. […] Անրի Գրիգորյան. «Եզրին» […]

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.