Գրական կամուրջ

Ականջներից բռնած նրանց դուրս բերեցին տագնապած հավերի բնից:
Տղային արգելեցին մոտենալ աղջկան:
-Բայց իմ դուրը գալիս է պաչվել նրա հետ,- ասաց տղան:
Հայրը քիչ մնաց խեղդեր նրան արևից տաքացած ջրով տակառի մեջ:
Լուիզան նույնպես պատժվեց: Մայրը պատռեց նրա միակ տոնական զգեստը: Աղջիկը սպառնաց մորը, որ հավանոցում կպաչվի գյուղի բոլոր տղաների հետ, իսկ այդ լղար հավերին դուրս կշպրտի այդտեղից, քանի որ նրանք ծերտից ու ձվերից բացի ոչինչ չեն տալիս:

***

Գնում եմ էտյուդի
Քարերը վարդագույն են
Ծառերը վարդագույն են
Սարը
Երկինքը
Ամպերը վարդագույն են

Քաղաքը շատ էր փոխվել: Բացակա տարիներս քառապատկվեցին, երբ չճանաչեցի բակը, որտեղ անցել էր մանկությունս: Երբեք չէի մտածեի, որ այսքան տարիներ անց, լինելով իմ քաղաքում, ուրախության փոխարեն կլցվեմ թախիծով: Հիշողությանս մեջ քաղաքն ուրիշ էր` մարդիկ ուրախ էին ու ժպտերես: Հետո տխրեցին:

Չի տարվել նա ոչ փառքին, ոչ փողին,

Հասակից կամ դիրքից իր փքված,

Ու քայլերով միայն իր՝ քայլողի,

Նա անցնում է նշմարված ուղին,

Նյարդի պես մերկացած ու ձգված:

Ահա նա՝ ճոճվում է վերևում մեն-մենակ,

Մի քիչ աջ թե տանի՝ կկորչի, կգնա,

Մի քիչ ձախ թե բերի՝ փրկություն չունի,

Բայց, արի տես, որ չորս քառորդը լարի,

Անցնելու է, ինչ էլ լինի:

-Որքա՜ն գեղեցիկ է այս երկինքը` պարզ, կապույտ, որ կարծես ձուլվում է աչքերիս ու դառնում իմ անսահմանությունը,-ասաց Աննան ու չքնաղ, լուրթ աչքերը հառեց վեր: Բելլան հիացմունքով էր նայում Ռուսիայից վերադարձած իր ընկերուհուն. նրան մի պահ թվաց, որ, իրոք, երկնի կապույտը ցած է իջել ու տարածվել Աննայի աչքերում:
-Դե լա՜վ, էլի սկսեցիր,-վերադառնալով իրականությանը` նշեց նա,- լավ կլինի` պատմես, թե այս ամիսների ընթացքում ինչով ես զբաղվել, քանի երիտասարդի սիրտ ես կոտրել և, ընդհանրապես, ինչու հետ եկար:

Փոթորկված հոգուս
հանգիստ բեր նորեն
մենանվագով քո թեթևասահ
որին ձայնակցի
հրեշտակների
երգչախումբ
թովիչ…
Պետք չէ էլ
ոչինչ.
պատուհանից ծիկրակող
աստղառատ երկինք
երկնքից իջած
հրեշտակների
երգչախումբ
թովիչ…

ինձ ոչ ոք չի սիրել քեզ նման
և ոչ ոք չի լքել քեզ պես
ճմրթվող թղթերի վրա ես քո անունն էի գրում
հեռու երկինքներից ագռավները գալիս էին ու պատմում քո մասին
ես պատերը կրծում էի շաքարի պես
և օրերիս վրա կիտրոնի պես բարակ շերտիկներ էին մելամաղձի
ես խմում էի հիշողությունը քո մասին
թունդ թեյի փոքրիկ բաժակներով
անընդհատ
անընդհատ
անընդհատ…

Ալեկոծումն ափ չունի,
և ծփացող ծովը իմ պատուհանագոգից փողոց է թափվում՝
որպես կեղտաջուր:
Ես հավատս կախել եմ պարանից,
որ բորբոսից ժամանակի չորանա…
Այդպես Հուդան է իր հոգին փրկել դրախտից…

Շահան Շահնուր կը կարդամ: Այսպէս ցաքուցրիւ, ազատօրէն եւ հպարտի պէս: Այն քիչ հեղինակներէն է՝ Շահնուրն, որ զգացնել կուտայ, որ հպրտութեամբ պիտի կարդամ զինք: Շահնուրը քծնիլ չի սիրեր, շիփ- շիտակ բառը սլացքի պէս ու առանց կեղծիքի: Շահնուրը կ’ատէ կեղծիքը: Անոր խօսքը իրաւացի է, հակառակ անոր որ իր անունը արեւեմտահայ մամուլին մէջ շատ չի յիշուիր այսօր, բայց կը մնայ մէկը, որ ունի ըսելիք:

… Հիմա արդեն վրեժ լուծելու միտքն իսկ անհեթեթ էր թվում:
Մինչև վերջին պահը նա լավ գիտեր, թե ինչու է եկել այստեղ: Իսկ հիմա… Վրե՞ժ լուծել… Այս լքված գյուղի՞ համար…
Ծխնեհան դռան արանքից տնային հանգած ջերմության հոտ էր տարածվում: Օդի շարժումից ճռնչում էին լուսամուտի փեղկերը: Դրանք՝ այդ տները, դռները, լուսամուտները նրանից ինչ-որ բան էին պահանջում, ինչ-որ բան էին ուզում պարտադրել ամեն մարդու…
Սակայն ինքնախաբեության հարկ չկար:

Ես կարող էի լինել իմ ժամանակի երիտասարդ բանաստեղծներից մեկը,

Ես կարող էի գրել,
Որ համակարգչի դիմաց դրված բաժակի ջուրն արտացոլում է
Իմ ֆեյսբուքի ետնանկարն ու ինչ-որ կատու։

Հաճախ էի լալիս օրորոցում։ Առաջվա պես ամեն վարկյան կողքիս նստող և ինձ օրորող չկար։ Անհանգիստ պապը անըդհատ դուրս ու ներս էր քայլում։ Մայրս մենակ էր գործերը՝ շատ, չեր հասցնում։ Քայլել չկարողացող տատս ողջ օրը նստաց գուլպա էր գործում.«Տղերքը կմրսեն, դեմը ձմեռ ա, ուղարկեք թող հագնեն»։

Անգլ. թարգմանեց՝ Կոլյա Տեր Հովհաննիսյան

Այսօր ժամանակ եմ անցկացնում
Մի սիրած հայքու ընթերցելով,
Արտասանելով որոշ տողեր նորից ու նորից:
Թվում է՝ դա նման է հենց
Փոքրիկ, քաղցրահամ խաղողի հատիկն ուտելուն
Կրկին ու կրկին:

-Վիգե՜ն, զգո՜ւյշ. ճյուղերը շատ են բարակ։
— Մի՜ վախեցիր, Ստյո՜պ ջան, ես քո քաշը չունեմ, համ էլ վերևը էլ բան չկա։ Էս ծառը լրիվ պրծած է։
— Հա՛, — հառաչեցի ես։
Մեր մանկության սալորենին էր, որ քաղցրահամ պտուղներ էր տալիս։ Ուտողը զարմանում էր,
երբ տեսնում էր այդ քաղցր հյութալի միրգը մի լղարիկ ծառի բարակ ճյուղերից կախ։ Թվում էր՝ ինչ-որ մեկը տոնածառի խաղալիքների նման սալորները հատիկ-հատիկ կախել էր ծառի դողդողացող ճյուղերից Չգիտեին, որ ես ու իմ զարմիկները խնամում էինք նրան, վաղ գարնանից անընդհատ ջրում, նույնիսկ մի քանի անգամ մշակել էինք հատուկ դեղով ։ Եվ նա մեզ վարձահատույց էր լինում իր արևահամ սալորներով։

Ֆրանս.թարգմանեց Գառնիկ Մելքոնյանը
Միայնակ`մենավոր ճանապարհին
Հիմա վայրէջքիդ շեմին ես: Երկար ու ձիգ ժամերով հանդերձ`այրող արևի տակ: Չոր ճանապարհը ժանյակաձև ձգվում է մինչև հովիտը: Այն քեզ տանում է մինչև տապի հեռավոր մուժերը, ուր ինքը խեղդվում է: Այն կենդանի այրում է ու ծռմռվում` անցելով բլուրների լանջով, ամեն շրջադարձի` իջնելով մեկ աստիճան, նախ` մինչև գյուղը, որն ի ցույց է դնում իր տանիքները, հետո դրանից անդին, դեպի գորշավուն խորությունները, ուր Կապան քաղաքն է ծվարել:

Թարգմանությունը՝ Նաիրա Համբարձումյանի
Դու կկառուցես հզոր մի քաղաք:
Եվ ճանապարհները հզոր այդ քաղաքի կհասնեն
այլ քաղաքների,
այդպես ժանտախտով հիվանդ առնետները
վարակում են այլ առնետների և մարդկանց:

Եվ ինչու՞ ողբալ…
«Այն ագռավը, որ թռավ
Մեր գլխի վրայով»,
Կանխանշեց քո մահը
Եվ կռռոցը ինչպես կույր գնդակ,
Խոցեց իմ հոգին։

Մա՛յր,
կուզեի, որ այսօր
ծաղիկներով գայի տուն,
ու քեզ սեղմած իմ կրծքին
ասեի.

Վերջերս լույս է տեսել իրանահայ արձակագիր ԿՏՀ ի երկերի ժողովածուն, որի մեջ հրատարակվել է իր «Ինեսսա» խորագրով վիպակը: Այս գրախոսականը տվյալ վիպակի մասին է: