Գուրգեն Միքայելյան | ԱՌԱՆՑ ՍՏԱՄՈՔՍԻ ՔԱՂԱՔԸ

GM11

Այդ օրը նույնպես քաղաքն արթնացավ սովորականի պես, բայց քիչ անց պարզվեց, որ կատարվել է անսովոր մի բան, ինչը որոշելու է ամբողջ քաղաքի ճակատագիրը: Ինչպես եղել էր միշտ, նրանք, ովքեր արթնանում էին վաղ, վաղ էլ արթնացան: Ովքեր առավոտյան երազները վայելում էին երկար, երկար էլ վայելեցին: Ամեն բան սկսվեց այն պահից, երբ եկավ նախաճաշելու պահը: Ահա՛ այդ ժամանակ էլ ամեն ոք զգաց, որ իր մեջ կատարվել է տարօրինակ փոփոխություն: Նման բան չէր հանդիպել նույնիսկ առասպելներում. ոչ ոք ուտելու ցանկություն չուներ: Ոչ մեկը անգամ չէր ցանկանում նայել ուտելիքի կողմը: Մայրերն իրենց երեխաներին որքան էլ հորդորում էին ճաշակել գոնե մեկ պատառ թխվածք, միևնույնն է, նրանք հրաժարվում էին և մանկապարտեզ կամ դպրոց գնում «քաղցած»: Ապա իրենք էին զգում, որ կերակուրների նկատմամբ ունեն ինչ-որ անսովոր հակակրանք: Անգամ նրանք, ովքեր արթնանալուց հետո անմիջապես վազում էին խոհանոց, այդ օրն զգացին, որ ինչ-որ բան փոխվել է: Ոչ ոք ուտելու ցանկություն չուներ, բայց որ այդ օրը կատարվել է կյանքը հիմնիվեր շրջող իրադարձություն, ոչ մեկը դեռևս չգիտեր: Եվ չգիտեր նաև, որ նույն զգացողությունն ունեն նաև մյուսները: Յուրաքանչյուրը մտածում էր, թե ինքը պարզապես ուտելու ցանկություն չունի և սպասում էր ախորժակը բացվելուն՝ չիմանալով, որ այն փակվել է ընդմիշտ:

Ախորժակը՝ ախորժակ, բայց ահա թե ինչ իրադարձություններ ծավալվեցին հետո: Պարզ է, որ հետևանքն առաջինն զգացին սննդի կետերը: Թեև այնտեղ ամեն օրվա պես ամեն ինչ պատրաստ էր, բայց դրանց կողմը նայող չկար, և վաճառողները կանգնած էին անգործ: Մի քանի բան թխել ու եփելուց հետո հաջորդ անգործները դարձան խոհարարները, որովհետև անիմաստ էր նոր բան պատրաստելը, երբ չէր սպառվել նախորդը: Այսպես՝ չհասկանալով, թե ինչ է կատարվում, մեկը նայում էր մյուսին և… սպասում: Բոլորն սպասում էին, ժամերն անցնում էին, բայց հաճախորդներ չկային ու չկային: Եկավ ընդմիջման ժամը: Ժամ, երբ բոլորն շտապում են ճաշարաններ: Երբ բոլոր սննդի կետերը լինում են լեփ-լեցուն: Երբ չեն հասցնում ո՛չ խոհարարները, ո՛չ վաճառողները: Բայց դա այդպես էր մինչև այդ օրը: Հիմա այնտեղ լռություն էր ու… պարապություն: Եվ սկսվեց մտքերի աշխույժ փոխանակում: Եթե սկզբում ամեն մեկը կարծում էր, թե ուտելու ցանկություն չունի միայն ինքը, այժմ պարզ էր, որ դա ընդհանուր երևույթ է: Եվ այդ հանգամանքն էլ երևույթը դարձնում էր առեղծվածային, հանելուկային: Իսկ քանի որ դա մարդու մտքով իսկ չանցած երևույթ էր, ուստի ոչ ոք անգամ չգիտեր, թե ինչ մտածեր: Համենայն դեպս, բոլորն էլ այն կարծիքին էին, որ դա ժամանակավոր է, ախորժակի՝  թեկուզ և մինչ օրս չլսված խանգարման տեսակ, որը ուր որ է՝ մի քանի րոպեից, մի քանի ժամից կանցնի: Բայց անցան էլի ժամեր, և ոչինչ չփոխվեց: Հետաքրքիրն այն էր, որ սնունդ չընդունելը ոչ մի կերպով չէր ազդում օրգանիզմի գործունեության վրա: Ոչ ոք չէր զգում ո՛չ գլխապտույտ, ո՛չ ստամոքսի նվոց, ո՛չ եռանդի պակաս: Մարդիկ էներգիա ստանում էին մեկ այլ աղբյուրից, այնինչ սովորականի պես շնչում էին նույն օդը, արևից ստանում նույն ջերմությունը, խմում նույն ջուրը: Այո՛, ջուր խմում էին, և դա կարծես ամբողջովին բավական էր օրգանիզմի պահանջմունքներն ապահովելու համար: Ահա այսպես անցավ առաջին օրը՝ անսովոր, տարօրինակ զգացողություններով ու… վախով: Սպասումով բացվեց հաջորդ առավոտը, սակայն չփոխվեց ոչինչ: Շատերը, հասկանալով, որ օրգանիզմն առանց սնվելու չի կարող գոյատևել, որոշեցին ուտել՝ փորձելով իրենց հարկադրել: Սակայն պարզվեց, որ դա նույնպես անօգուտ է. նրանք բոլորն էլ անմիջապես փսխեցին, և ստամոքսը մնաց դատարկ: Օրգանիզմը սնունդ չէր ընդունում, և դա նրան անհնար էր ստիպել: Սա էր իրողությունը: Այս պահից էլ գործի անցան բժիշկները: Հրավիրեցին խորհրդակցություններ, ժողովներ: Ուսումնասիրեցին բազմաթիվ մարդկանց, իրենք իրեն: Արեցին եզրակացություններ ու հերքեցին: Վիճեցին, կռվեցին, հաշտվեցին, բայց որևէ բանական մտքի այդպես էլ չհանգեցին: Ապա գործի անցավ ազգային անվտանգությունը: Ինչո՞ւ այդպես չէ մյուս քաղաքներում: Գուցե կենսաբանական զենքի գործարկո՞ւմ է, փորձարկո՞ւմ: Եվ որոշվեց քաղաքը հայտարարել փակ գոտի. ոչ ոք իրավունք չուներ դուրս գալու քաղաքից, և ոչ ոք իրավունք չուներ մտնելու քաղաք: Իսկ նրա բնականոն կյանքին որոշվեց չմիջամտել. թող ամեն բան ընթանա իր հունով: Թող քաղաքն ապրի այնպես, ասես չի եղել ոչինչ… Եվ շարունակվեց քաղաքի կյանքը բնական հունով: Բնակա՛ն, որը, սակայն, խի՜ստ  էր անբնական…

Հաջորդ օրերին նույնպես մարդիկ արթնանում էին սովորականի պես, բայց ապրում բոլորովին այլ, չափազա՛նց անսովոր կենսակերպով: Առաջին փոփոխությունը, որ զգացին նրանք, այն էր, որ չզգացին ժամանակի սղություն: Ավելին, ժամանակը հիմա թվում էր անսահմանորեն շատ: Ուղղակի՝ անսպառ: Կարիք չկար ժամանակ վատնելու ոչ միայն ուտելու, այլև կերակուրներ գնելու, եփելու, աղբը թափելու, ափսեները լվալու վրա: Ու կարծես նոր միայն մարդիկ զգացին, թե մինչև հիմա որքան ժամանակ ու էներգիա է իրենցից խլել այդ ամենը: Այս ամենն էլ իր հերթին բերեց դրամական միջոցների տնտեսում: Չափազա՜նց շատ տնտեսում: Պարզվեց՝ կան ընտանիքներ, որոնք մինչև հիմա սննդի համար ծախսել են եկամտի 90-95 տոկոսը:  Ասել է՝ աշխատել են լոկ նրա համար, որպեսզի ուտեն: Մի քանի ծեր մարդու համար հաշվարկ կատարելիս պարզվեց, որ նրանք ամբողջ կյանքում աշխատելուց և ուտելուց բացի՝ ոչինչ չեն արել: Եվ միշտ խրախուսվել են՝ որպես խելացի մարդիկ, օրինակելի քաղաքացիներ:

Դրամական միջոցների այս տնտեսումը շատերի կյանքը փոխեց հիմնովին: Նրանք սկսեցին իրենց թույլ տալ այնպիսի շռայլություններ, որոնց մասին նախկինում նույնիսկ չէին երազել: Կինո, թատրոն ու մարզադաշտեր այցելելու համար ժամանակը հիմա ծով էր, և չկար փողի սղություն: Չկար այլևս այնպիսի գիրք, որ չկարողանային գնել: Այնպիսի սկավառակ, որ ցանկանային ու չունենային: Ժամանակը հիմա այնքան էր, որ ամեն ոք, առանց դժվարության, աշխատելու հետ միասին կարող էր զբաղվել նաև իր սիրած գործով: Այդ գործն էլ, հարկավ, նոր տեսակի թխվածքներ, նոր տեսակի սպասք ու գազօջախներ հորինելը չէր…

Բայց միայն դրական հետևանքներ չէ, որ ունեցավ նոր կենսակերպը: Գործազրկություն: Զանգվածային գործազրկություն: Ահա՛ թե ինչի հանգեցրեց այն: Հասկանալիորեն՝ առաջինը փակվեցին սննդի օբյեկտները: Անցան ամիսներ: Այլևս հույս չկար, թե մարդիկ նորից կդառնան նախկինի պես որկրամոլ, և գործատուները, անիմաստ համարելով պահել չաշխատող աշխատողների, բոլորին ազատեցին: Եվ նույն պահին էլ գործազուրկ դարձան նաև իրենք…

Ապա գործազրկության շղթան ձգվեց ու դուրս եկավ քաղաքի սահմաններից՝ հասնելով նրանց, ում աշխատանքը կապված էր սննդարդյունաբերության հետ: Քաղաքին կերակրելու համար այլևս հարկավոր չէր ո՛չ սերմնացան, ո՛չ հացթուխ: Հարկավոր չէր կոմբայնավար: Հարկավոր չէր տրակտորիստ: Հարկավոր չէին տրակտորի գործարանում աշխատող ինժեներ ու բանվոր: Հարկավոր չէր, առհասարակ, տրակտորի գործարան: Եվ քանի որ տրակտորիստ հարկավոր չէր, ուստի հարկավոր չէր նաև ուսումնարան, որ կրթեն տրակտորիստների: Քանի որ հարկավոր չէր ուսումնարան, հարկավոր չէր նաև այդ ուսումնարանում աշխատող դասատու: Հարկավոր չէր այնպիսի բուհ, որ այդպիսի դասատուներ կրթի: Այնպիսի դասախոս, որ աշխատի այդպիսի բուհում: Այսպես՝ արդեն մեծ երևակայություն պետք չէ՝ պատկերացնելու համար, թե այլևս ինչ հարկավոր չէր: Մասնավորապես՝ հարկավոր չէր ատամնաբույժ, ատամնատեխնիկ, ատամնաբուժարան: Հարկավոր չէին ատամնաբուժական գործիքներ պատրաստող գործարաններ, այդ գործարաններում աշխատող վարպետներ: Այդպիսի գործարաններ նախագծողներ: Շինարարնե՛ր, որ կառուցեն այդ գործարանները: Բանվորնե՛ր, որ օրական ութ ժամ այնտեղ աշխատեն: Թերևս շատ ավելի հեշտ կլինի ասել, թե ովքեր չդարձան գործազուրկ, բայց դա էլ ամեն ոք կարող է գտնել իր երևակայությամբ…

Սակայն, իհարկե, «գործազուրկ« բառն էլ հիմա չուներ այն սահմռկեցուցիչ ազդեցությունը, ինչ նախկինում: Ինչ-ինչ, բայց ոչ մեկին հիմա սովամահության վտանգ չէր սպառնում. միայն պետական նպաստով կարելի էր ապահովված ապրել: Բայց հարցը հիմա ոչ թե գործազրկությունն էր, այլ պարապությունը, որից մարդիկ գնալով ձանձրանում էին ավելի ու ավելի: Կարծես հանկարծակի, անսպասելիորեն պարզվել էր, որ գրեթե բոլորը մինչև հիմա զբաղված են եղել, աշխատել են «ուտելու արտադրության» մեջ: Գրեթե ամբողջ քաղաքի զործը եղել է ուտելը… Եթե այն համեմատենք կենդանի օրգանիզմի հետ, պիտի ասենք, որ նրա իննսունհինգ տոկոսը կազմել էր ստամոքսը: Իսկ հիմա չուտելու այս «համաճարակը» հանգեցրել էր նրան, որ մարդկանց այն մասը, որը չուներ ձիրք ու շնորհ՝ զբաղվելու այլ գործով, դարձել էր անպիտան, ավելորդ: Վիճակը ճակատագրական էր: Ծայրահեղ: Երբ հասարակությունն ազատվեց ստամոքսի կախվածությունից, օլիգարխյան կորցրեց իշխանությունը: Ո՞ւմ իշխել այլևս: Ո՞ւմ վրա բանեցնել իշխանություն: Ինչպե՞ս: Եվ նա մատնվեց խուճապի…

Ոչ ոք չգիտեր, թե ինչ է լինելու հետո, ինչ է սպասում քաղաքին: Եվ, որքան էլ լինի տարօրինակ, ես նույնպես առժամանակ պիտի ընդմիջեմ այս տարօրինակ քաղաքի տարօրինակ պատմությունը:

 

Այո՛, քաղաքը լցված էր գործազուրկներով ու պարապությամբ: Սնունդ արտադրելու համար մարդիկ չէին աշխատում և չէին վատնում ժամանակ: Իսկ հետո…

Հետո՝ հիսուն տարի անց, ով հատուկ միջոցներով սառեցվել էր հենց այդ քաղաքում, որ տեսնի, թե ինչ է լինելու հիսուն տարի անց, վերակենդանացվեց:

Շրջեց նա քաղաքում, և տեսավ այլ քաղաք: Տեսավ այլ բարքեր, այլ մարդիկ: Այստեղ, նախկինի պես, մարդիկ չէին ուտում, և պարզվել էր, որ միայն ջուրը, արևն ու օդը բավարար են մարդու օրգանիզմը ամբողջովին սնելու, էներգիայով ապահովելու համար:

-Ահա՛, թե մարդը ինչպիսին պիտի լիներ ի սկզբանե:- Ասում էր նա:

Այստեղից նա «հեռացել» էր, երբ այն լի էր գործազուրկներով ու պարապությամբ: Մարդկանցով, ովքեր հարկավոր էին միայն ուտելու համար: Մարդկանցով, ովքեր, առանց ուտելու «աշխատանքի», անգործ էին ու անպետք. ապաշնո՛րհ, ողորմելի՛…

Հիմա նույնպես քաղաքը լի էր մարդկանցով, բայց չկար ոչ մի պարապ ու գործազուրկ: Պարապությունն ինքը այդ քաղաքից քշել էր բոլոր պարապներին, «միայն հացիվ» մարդկանց: Նրանք՝ երբեմնի տերերը, որոնց կարողությունը միայն իշխելն էր, կորցրած դիրք ու համբավ, իշխանություն, դարձել էին… ոչինչ: Այնտեղ այժմ տեր ու տնօրեն էր արվեստը: Տեր ու տնօրեն էր գիտությունը: Իսկ «հացիվները» չկային, քանզի նրանք չունեին անելիք: Ավելորդ էին…

Այսպիսին էր, ահա, առանց ստամոքսի քաղաքը:

 

 

 

 

2 comments

    • George Peram on 30 Ապրիլի, 2019 at 4:24 ա.
    • Reply

    Հարգելիի Գուրգեն
    Սիրով կարդացի առանց ստամոքսի քաղաքը շատ հետաքրքիր վերջ ունեցավ այս պատմությունը։ Հիմա ստիպված եմ կարդալու ուրիշները ևս։

      • Գուրգեն Միքայելյան on 2 Մայիսի, 2019 at 2:05 ե.
      • Reply

      Շնորհակալություն, հարգելի՛ Գեորգի։ Ուրախալի է։ Հուսով եմ՝ մյուս գործերը նույնպես վատ տպավորություն չեն թողնի…

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.