Սիրանույշ Օհանյան | ԱՎԱՐՏ

Որոնողը քայլում էր, հա’ քայլում, քայլում ու փնտռում էր, բայց չէր գտնում:

Ոչ ոտքեր ուներ, ոչ ձեռքեր: Ականջները վաղուց արդեն խլացել էին, անօգուտ զարդարանք դարձել, ուստի ճամփեքից մեկի ընթացքում կտրել-դեն էր գցել: Աչքերն էլ կուրացել էին, անընկալ դարձել աշխարհի գույների հանդեպ, դրանք էլ մի այլ ճամփի վրա էր թողել: Մարդկային մյուս զգայարաններից զրկված էր ծննդյան օրից: Սակայն ուներ առավել հզոր ու կարևոր ընկալիչ, որն իրեն օտար ու առանձնահատուկ էր դարձրել մյուսներից: Թէև չէր տեսնում, չէր լսում, բայց անհաղորդ չէր մնում ոչնչի, տեսնում էր անտեսանելին և լսում անլսելին: Վաղուց էր այդպես:
Ճանապարհը նոր էր ու հավերժական: Այն չկար, թեև գոյություն ուներ ինչ-որ տեղ, և որոնողը քայլում էր ճամփով, որը չկար: Ճամփան կենդանանում էր, գոյության իմաստ ստանում որոնողի քայլերի հետ: Որոնողին ճամփան չէր հետաքրքրում. նա դեպի նպատակակետն էր ձգտում:
Որոնողն ինքը տեսանելի և լսելի էր, այդ իսկ պատճառով՝ զարհուրելի: Անախորժ ու զզվելի էր նրան նայելը, նրա անհանգիստ, փնտրող ոտնաձայնը լսելը. թվում էր, թե առասպելական հրեշն է խախտում համընդհանուր անդորրը: Սակայն գրավիչ էր, հետաքրքրաշարժ՝ ինչպես բոլոր ահազդու հրեշները: Եվ որոնողը մշտապես զգում էր թիկունքին սևեռված հետաքրքրասեր հայացքները: Դրանք ասես սոսնձվել էին իր մեջքին որպես հարկադիր ծանրություն, որպես անօգուտ բեռ, որից հրաժարվելն անհնար է: Որոնողը տանում էր մեջքին սևեռված հայացքներն իր հետ, և շատերն էին զրկվում իրենց օրինական հայացքներից անմեղ հետաքրքրասիրության պատճառով: Որոնողին դա չէր հետաքրքրում:
Փնտրում էր ժամանակի ու տարածության մեջ: Անվհատ էր: Հազար անգամ ետ ու առաջ էր անում, հազար անգամ վերստին քայլում անցած ճամփեքով, հազար անգամ մանրազնին զննում ժամանակի ու տարածության անհասանելի հորիզոնները: Անթիվ տարիներ էր ապրել, սակայն թվում էր, թե նույնն է: այն նույն որոնողը, ով առաջին անգամ ոտք դրեց նզովված ճամփեքին: Պատճառը գուցե այն էր, որ չնայած իր ապրած տարիներին՝ միշտ վերադառնում էր միևնույն ժամանակային մեկնակետին. գուցե այլ էր պատճառը. Ո՞վ գիտե: Որոնողը չէր հետաքրքրվում հարցերով, որոնց պատասխանը կարելի է գտնել. դա նրանը չէր և հարիր չէր իրեն: Որոնողը փնտրում էր բաներ, որոնք հավերժապես կորցրած են, հավերժապես որոնելի: Որոնողը վստահ էր իր իրավացիության մեջ. ինքը որոնում էր այն, ինչ իրենն էր եղել առաջներում:
Սկսզբում ամեն ինչ հեշտ էր թվում: Թվում էր, թե բավական էր հիշել, վերապրել կորուստի ճամփան ու քայլել այդ ճանապարհով: Կարծում էր, որ կորուստները գտնվում են այնտեղ, որտեղ թողել են դրանք: Երկար քայլեց. Ճամփաներ անցավ քայլքով ու վազքով, թռիչքով ու սողքով: Ավելի ուշ հասկացավ, որ հնարավոր չէ գտնել այնտեղ, որտեղ կորցրվել է: Տարբեր ուղիներ են կորուստի ճամփան ու որոնումի ճամփան: Երբ սա հասկացավ, սկսեց որոնել անհայտ ճանապարհները, քանի որ հայտնիները միշտ կորուստի հետ էին առնչվում: Այսպես կորուստներ որոնողը դարձավ հայտնագործող:
Քայլում էր աչքեր ու ականջներ չունեցողը: Տեսնում ու լսում էր ավելին, քան՝ երբ տեսել ու լսել էր աչք ու ականջ ունեցած ժամանակներում: Տեսածն ու լսածը ներողամտություն էին ծնում նրա մեջ, երբեմն՝ արհամարհանք: Ավելի ուշ գերադասեց փակել չեղյալ ականջներն ու աչքերը հետաքրքրասերների կողքով անցնելիս: Իրենը դա էր՝ կողքով լուռ անցնելը, քանի որ միանգամայն տարբեր էր որոնածը. տարբեր ու խորթ հետաքրքրասերների ունեցածից ու կարծածից:
Եվ որոնողը քայլում էր ու չէր հասնում: Հանգիստ չուներ: Հաճախ էին նրան տեսնում պառկած երկնքի մի որևէ հատվածի տակ, անարտահայտիչ դեմքին՝ անտարբեր ու անփոփոխ մի արտահայտություն, պարապ-սարապ փռված բանուկ ճամփաների խաչմերուկում. ոտքի տակ ընկած քարաբեկորների պես ծանր ու խանգարիչ մի խոչընդոտ, որը դժվար էր վերցնել ու հենց այնպես դեն շպրտել: Դրա համար համերաշխ բազուկներ էին անհրաժեշտ, բայց բանուկ ճամփաների ո՞ր անցորդը ժամանակ ունի կոչել մյուսներին՝ համատեղել ուժերն ու դուրս շպրտել ոտքի տակի անզգա քարը: Գալիս էին, շրջանցում, կամ անզգուշորեն նրան բախվում-գայթում. զայրույթից հաճախ հարվածում էին ոտքով՝ էլ ավելի ցավեցնելով բազմահոգ ոտքերը. դրանից գազազած՝ հայհոյում էին հեռանալիս: Որոնողը մնում էր անտարբեր փռված այնտեղ, որտեղ կար: Ավելի խելացիները գերադասում էին ընդհանրապես չմոտենալ, բավարարվում էին լոկ հեռվից նայելով, և վա’յ նրան, ով երկար էր նայում: Շատերն էին հեռանում չտեսնող հայազքներով: Որոնողի բազմաբեռ թիկունքին մի նոր հայացք էր ավելանում՝ աներեսաբար սոսնձված: Որոնողն անքթիթ նայում էր երկնքին՝ ինչպես հայելուն: Երբ հայելին մթնում էր, ու նրա անհատակ խորքերում փայլում էին լույսի անհասանելի աղբյուրները, որոնողն անշտապ վեր էր կենում ու բռնում հերթական անհայտ ճանապարհը: Գիշերը նրանն էր. ոչ ոք չէր տեսնում, ոչ ոք չէր լսում: Սիրում էր գիշերվա անհայտ ճամփաները. քիչ բան էր սիրում: Գիշերն ավելի շատ էր տեսնում ու լսում, ավելի շատ ապրումներ էին պաշարում որոնողի բազմակորուստ հոգին:
Ճամփաները մշտապես տանում էին առաջ ու հետ, խճճվում-բախվում միմյանց, ժամանակի անիվը հաճախ կանգնում էր ակնթարթաբար՝ ետ շրջվելու համար. Որոնողն ուշադիր զննում էր բացթողումները: Խճճված ճամփաները զատվում էին, ուղիղ գծեր դառնում, շրջված ժամանակը շտկում էր իր անկրկնելի ուղին, ամեն ինչ նորովի էր սկսվում, իսկ որորնողը չէր գտնում կորցրածը:
Վերջապես հասկացավ, որ իր սխալը կորցրածը փնտրելն էր: Անհրաժեշտ էր փնտրել այն, ինչը դեռ չէր պատկանել ոչ ոքի, և ոչ թե անդառնալիորեն կորածը: Որոնողի անդուլ փնտրումները նոր իմաստ ձեռք բերեցին, ոտնաձայներն արդեն սկսեցին այլ երգ երգել՝ նախկիններից գոռ ու կարոտավառ: Գիշերները նոր ապրումներ բերեցին որոնողին, ժամանակները՝ նորանոր որոշումներ: Որոնողն անդադար ընթանում էր անհայտից ծնվող նորահայտ ուղիներով՝ ճանապարհի գոյատևման իրավունք շնորհելով դրանց:
Որոնողն արդեն այնքան էր ապրել, որ իրեն ժամանակի հասակակիցն էր համարում, իսկ ժամանակը կարծում էր, որ որոնողն անկախ է իրենից: Երկուսն էլ ապրում էին հավերժորեն փախչող ներկայով, ուստի չէին խանգարում միմյանց: Որոնողն անվերջ քայլում էր ու քայլում, քայլում էր ու փնտրում, փնտրում և չէր գտնում: Իր քայլած ճամփեքը ծածկվում էին ավազներով ու մոլախոտերով, թաղվում ժամանակի համընդգրկուն ծածկույթի տակ կամ դառնում բանուկ մայրուղիներ. որոնողին դա չէր հետաքրքրում: Նա և ժամանակը նստում էին կողք-կողքի ու գլորում իրենց հարաշարժուն անիվները. միայն ժամանակի համար կյանքը ինքնին անիվ գլորելն էր, իսկ որորնողի համար՝ գլորվող անիվի ուղուն հետևելը: Եվ երբ ժամանակն արդեն սպառել էր իր անհատնում համբերությունը, մի չնչին ակնթարթ կանգնեցրեց անշեղ ընթացքն ու համառ որոնողի համար բացահայտեց իր ապաժամանակյա գաղտնիքը. որոնելու իմաստը ոչ թե գտնելն է, այլ՝ մշտատև փնտրելը: Այդժամ որոնողը հասկացավ, որ ժամանակի իր պահը հասել է. այն անկրկնելի պահը, որ հավերժանում-արձանանում է որպես մշտական ներկա: Եվ երբ հասկացավ, ըմբռնեց պահը, այնժամ անձնատուր եղավ իր գտած միակ արժանի տիրակալին՝ երբևէ ոչինչ չկորցրած ամենագետ ժամանակին: Որոնողը դարձավ ժամանակի անմասնատելի մասնիկը՝ ինքնուրույն գոյության իրավունքով ապրելով այնտեղ, որտեղ անհնարին է զանազանել որոնող-ժամանակ երկվությունների տարբերությունները, հարստացնելով ժամանակի հարափոփոխ էությունը իրենով:

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.