Զեմֆիրա Սարգսյան | ՀՈՐԴ ԱՆՁՐԵՎԻ ՏԱԿ ՈՒ ՋՐԱՓՈՍԵՐԻ ՄԵՋ …

Տարվա ընթացքում մեկ-մեկ արձրևները հորդառատ են լինում: Տանը լինեմ, աշխատավայրում կամ տրանսպորտում՝ դրանք թափվում են ինձ վրա:  Խուսափելը  վեր է իմ ուժերից:

Առաջին անգամ հայրիկիս մասին հետաքրքրվել եմ հինգ տարեկանում՝ մանկապարտեզ գնալու ճանապարհին: Ես տեսնում էի, որ շատ երեխաներ մանկապարտեզ էին գալիս հայրիկների գրկում ծվարած  ու ինձ թվում էր, որ նրանք հպարտ են ու երջանիկ այդ վիճակից, քանի որ կարող էին վերևից նայել ինձ պես ոտնաթաթ ոստոստելով քայլողներին:

       — Մամա, իսկ ինչու՞ ես պապա չունեմ:

       — Դե, այդպես է ստացվել… Արի մինչև տեղ հասնելը միասին մեկ անգամ էլ կրկնենք հանդեսի ելույթդ, որ հանկարծ չմոռանաս:

         Հետագայում ես այդ պահը հիշում էի որպես մայրիկի՝ թեմայից խուսափելու  արագ անցում: Բայց թեման օր օրի շունչ և կենդանություն էր առնում: Մանկապարտեզի ճանապարհը հատվում էր տրամվայի գծերով: Երբ տրամվայը մոտենում էր, ես ու մայրիկը ձեռք-ձեռքի բռնած արագացնում էինք մեր քայլերը, գրեթե վազում էի, իսկ հայրիկների գրկում թառած երեխաների համար տագնապի առիթ չկար:

      -Մամա, ես ինչու՞ պապա չունեմ, չեմ էլ ունեցե՞լ,- իմ առաջին սեպտեմբերի   մեկի երեկոյան բարձրաձայնեցի կոկորդումս խրված հարցը,- բոլոր երեխաները եկել էին իրենց մամաների ու պապաների հետ, միայն ես էի առանց պապա: Ես պապա չե՞մ ունեցել…

      Մայրիկը հայացքն այնպես աջ ու ձախ արեց, կարծես հարցիս պատասխանը մի իր էր, որը այդ պահին պետք էր փնտրել ու գտնել: Դուռը ծեծեցին, մայրիկը շտապեց դուռը բացելու, ներս մտավ հարևանուհի Թագուշը, ինձ շնորհավորեց՝ ասելով.

       -Դու շատ խելացի, ընդունակ աղջիկ ես, Զարուկ ջան, դասատուներդ քեզ շատ են սիրելու:

        Հետո նա ու մայրիկը սուրճ խմեցին, զուցեցին: Հեռանալիս Թագուշը մայրիկին ասաց.

     — Մի տեսակ անտրամադիր ես, մեկ-մեկ էլ, կարծես, ինձ չէիր լսում:  Հո բան չի՞պատահել…

      — Չէ, բան չկա, թեթև գլխացավ ունեմ:

      Թագուշի հեռանալուց հետո մայրիկը նստեց բազմոցին ու մեր հայացքներն իրար հանդիպեցին: Ես իմ հարցի պատասխանին էի սպասում:

      -Դու պապա ունեցել ես: Բայց նա լքել է մեզ ու հեռացել ուրիշ երկիր: Երբեք մի սպասիր նրան:

       Ես դառնացա: Ավելի լավ էր հայրիկ ունեցած չլինեի, քան՝ ունենայի այդպիսի վատ հայրիկ. լքել է մեզ, հեռացել ուրիշ երկիր, ուրեմն նա մեզ չի սիրում և մեզ տեսնել չի ուզում: Ինչու՞… Ինչու՞…

       Հետո, քիչ անց, մայրիկն ավելացրեց.

       -Հնարավոր է, որ ընկերներդ կամ որևէ մեկը մի օր քեզ հարցնեն պապայիդ մասին: Դու չասես այն, ինչ լսեցիր ինձանից: Կասես, որ շատ վաղուց նա մահացել է ու նրա գերեզմանը գտնվում է իրենց գյուղում: Լա՞վ, այդպես էլ կասես: Դու մի ընկճվիր, ես ամեն ինչ կանեմ, որ դու ապրես այնպես, ինչպես պապա ունեցող բոլոր երեխաները: Դու լավ սովորիր և ոչ մի բանի մասին մի մտածիր:

      Բայց “պապայի” թեման դաջվեց իմ մանկական մտապատկերում: Լքված լինելու վիրավորվածությունը մեծանում էր ինձ հետ: Հաճախ էի մտածում, որ ավելի լավ կլիներ, եթե նա, իսկապես, մահացած լիներ, քան…:    Ես մեծանում էի, գերազանցիկ էի, գնահատվում ու սիրվում էի, սակայն անլիարժեքության բարդույթը ընկճում էր հոգիս: Հավանաբար պետք էր մի ավելի հզոր հոգեբանական ազդակ, որ կկլաներ հոգիս ու կզբաղեցներ մտքերս: Այդ ազդակը եկավ, երբ ես արդեն ավարտական դասարանում էի, ի դեպ, մեդալի հավակնորդ: Իսկ արդեն գարուն էր, երևանյան ապրիլը… Դասընկերուհիս՝ Սոնան,  հրավերք կազմակերպեց իրենց տանը՝ նշելու ծննդյան օրը: Այդտեղ ես հայտնվեցի Սոնայի հորեղբոր որդու ուշադրության կենտրոնում: Նա՝ Ավոն, նոր էր վերադարձել բանակից, և, ինչպես լինում է տղաներից շատերի մոտ, աղջիկ ընտրելու հարցը դարձել  էր օրակարգային: Նա գեղեցիկ էր, մրահոն, բարձրահասակ, բարակիրան: Հոտո ամեն օր դպրոցի մուտքի մոտ ինձ էր սպասում: Մենք մեկ-երկու ժամ թափառում էինք փողոցի երկայնքով,  զրուցում  մեր  հետագա  ծրագրերից:  Նա  էլ  պետք  է  մասնակցեր համալսարանի իրավաբանականի ընդունելության քննություններին, ես՝ էլ: Նա համոզված էր, որ կընդունվի, քանի որ բանակից զորացրվածները մրցույթից դուրս էին: Ես վստահ էի իմ գիտելիքներին: Նա էլ հայր չուներ. մի քանի տարի առաջ էր մահացել սրտի կաթվածից: Ինքը կարոտով էր հիշում հորը, պատմում հետաքրքիր դրվագներ: Ասացի, որ ես նորածին եմ եղել ու մահացած հորս չեմ հիշում: Այսպես, քայլ առ քայլ, մենք կապվեցինք միմյանց ու երջանիկ էինք: Մայրիկից ես ոչինչ չէի թաքցնում:

          Ավարտական քննությունները վերջացել էին, ավարտական երեկոն՝ նշվել: Հաջորդ օրը շաբաթ էր: Պայմանավորված տեղում Ավոն ինձ էր սպասում: Ես հագել էի նոր գնված վարդագույն զգեստս: Երբ մոտեցա՝ նա կեցվածք ընդունեց ու. “Դուն կրակ, հագածդ կրակ, վո՞ւր մե կրակին դիմանամ”:  Ծիծաղեցինք:   

       -Գնանք գերեզմանոց՝ պապայի մոտ: Քայլենք մինչև ծաղկի խանութ, ծաղիկներ վերցնեմ:

         Մերձքաղաքային գերեզմանոցում քիչ խորանալով՝ Ավոն կանգնեց հոր շիրիմաքարի դիմաց, որի վրա փորագրված թվերը հուշում էին, որ նրա հայրը մահացել է քառասունմեկ տարեկանում: Ավոն, ակնհայտորեն հուզված, կանգնեց այնքան, մինչև խնկամանի կրակը մարեց, խնկի բույրը պարուրեց օդը: Հետո ինձ ավելի մոտ հրավիրեց ու ասաց.

        -Զարե, արի իմ հոր առջև երդվենք, որ մինչև մեր օրերի վերջը մենք միասին ենք լինելու, երբեք չենք ստելու, երբեք չենք կեղծելու, միմյանցից ոչինչ չենք թաքցնելու, լա՞վ, համաձա՞ն ես:

       Նա ձեռքերս առավ իր ափերի մեջ, ուղիղ նայեց աչքերիս և սպասեց պատասխանի:

        -Համաձայն եմ,- շշնջացի ես ու առաջին անգամ նա ինձ գրկեց…:

         Ավոն առաջարկեց գնալ հրապարակ, ի հիշատակ այս օրվա՝ նկարվել շատրվանների մոտ: Այնտեղ միշտ շրջիկ նկարիչներ էին լինում, նկարում էին ցանկացողներին՝ մի քանի օր անց նույն տեղում լուսանկարը տալու խոստումով: Նկարվեցինք: (Գրեթե մեկ տարի անց նույն տեղով անցնելու պահին նկարիչը կճանաչի ինձ ու կտա այդ օրվա նկարը՝ հադիմանելով, թե “մտահան” ենք արել: Նկարը սև թղթե ծրարի մեջ էր և նույն ծրարի մեջ էլ մինչև հիմա դրված է ամենավերին դարակի խորքում՝ այն օրվա վարդագույն զգեստիս հետ):  Մի քանի ժամ թափառելուց հետո տուն վերադարձանք:   Տունդարձի ճանապարհին ափե ափ երջանիկ էի, նույնիսկ մտածում էի, որ հենց այսօր էլ նրան տուն հրավիրեմ ու ներկայացնեմ  մայրիկին:  Արդեն  մոտենում  էինք  մեր  շենքին,  երբ  նա  ասաց.

     -Արի մի օր էլ գնանք քո հայրիկի գերեզմանին ու նույն երդումը կրկնենք:

      Ես շփոթահար եղա: Երջանկության խելահեղ գլխապտույտը կտրուկ արգելակվեց:

      Իմ շփոթվածությունը նա այլ կերպ հասկացավ.                                   

     -Ուզու՞մ ես՝ կգամ քո մայրիկից թույտվություն կխնդրեմ:

     -Բայց իմ հոր գերեզմանը գյուղում է…,- հազիվ արտաբերեցի ես:

      -Գիտեմ, մի անգամ հարցրել եմ՝ ասել ես: Դա խնդիր չէ, ընկերոջս մեքենայով կգնանք: 

       Հասել էինք մեր մուտքին.

       -Մայրիկիս հետ ինքս կխոսեմ,- առանց հրաժեշտի, որ անցած օրերին երկար էր տևում, ես գրեթե վազելով մտա մուտքից ներս, վերելակի դռները բաց էին, արագ սեղմեցի կոճակը:

        Տուն մտնելով՝ միանգամից պոռթկացի ժպտերես ընդառաջ եկող մորս երեսին.

        -Ինչու՞, ինչու՞ հորինեցիր այդ սուտը: Ավելի լավ չէ՞ր տհաճ ճշմարտությունը …  Եղած -չեղած հորս ուրվականը փոքրուց մինչ օրս թունավորում է ինձ: Ո՞վ է եղել նա վերջապես: Հասկացա. նա լքել է ու հեռացել: Բայց ո՞վ էր, ո՞վ էր…

        Մայրիկը գունատվեց և ընդամենը շշնջաց.

        -Ի՞նչ է պատահել… Ավոն բան գիտի՞…

        -Կարևոր չէ Ավոն: Դու այսօր ինձ պատմիր ողջ ճշմարտությունը: Այս տարիների ընթացքում ես հարցեր չեմ տվել, բայց այդ հարցերը եղել են, այդ հարցերը կրծել են հոգիս: Ես հազար ու մի երթադրություններ եմ արել, բայց պետք է միայն մի բան. ողջ ճշմարտությունը. պատմիր նրա հետ քո ծանոթությունը, տեղը, համատեղ ապրած կյանքը: Չէ՞ որ դու ինձ ունեցել ես երեսույոթ տարեկանում, ուրեմն երեխա չես եղել, չես խաբվել: Ասում ես՝ հեռացել է այլ երկիր: Ո՞վ էր, ինչո՞վ էր ապրում, ինչո՞վ էր զբաղվում, ծնողներ, քույր, եղբայր, հարևան, ընկեր, գոնե մի լուսանկար… Եվ ինչու՞ է հեռացել:  Մի՞թե հնարավոր չէր որևէ հետք գտնել: Ինչու՞ ասել. մեռած է ու թաղված, որ հիմա էլ հարց առաջանա. բա որտե՞ղ է գերեզմանը…

         — Ավոն…

         — Այո՛, Ավոն: Նա այսօր ինձ տարավ հոր գերեզմանին, հետո էլ ասաց, որ մի օր էլ գնանք իմ հոր գերեզմանին: Իսկ որտե՞ղ է այն:  Շուտ թե ուշ՝ այդ հարցը տրվելու էր: Բայց նորից եմ ասում՝ Ավոյին մի կողմ թողնենք, ե՛ս, ե՛ս եմ ուզում ճշմարտությունն իմանալ,- արդեն ճչում էի մայրիկի շփոթահար երեսին,- ո՞վ է իմ հայրը և որտե՞ղ է, ես փնտրելու եմ նրան ու գտնելու եմ. ողջ թե մեռած… Ասա՛ ինձ նրա անունն ու ազգանունը…       

        Մայրիկը լցվել էր ու սկսեց լուռ արտասվել: Ես զայրացած էի, ես չարացած էի ու տառապած և այդ պահին մայրիկին չէի խղճում: Չէի խղճում, քանի որ խաբված էի զգում ինձ համար անչափ կարևոր հարցում: Ես իրավունք ունեի ամեն գնով իմանալու, թե ո՞վ է եղել կամ ո՞վ է իմ հայրը:

      Տևական  լռությունից հետո մայրս ասաց.

          -Քո  հայրը այստեղ է ապրում՝ Երևանում, բայց ես նրա հետ ոչ մի կապ չունեմ:

         -Ի՞նչ…,- գրեթե ճչացի ու նստած տեղից վեր թռա,- ի՞նչ ես ասում, նորից կրկնի՛ր, չհորինե՛ս, շա՜տ եմ խնդրում:

        — Դու գիտես, որ ես գյուղից եմ եկել և տեսնում ես, որ ձախ ոտքիս կարճության պատճառով ինչ խորն եմ կաղում: Այսպիսի երևացող թերությամբ աղջիկները մնում են տանը: Այդ արատի պատճառով ես մարդախույս էի, քչախոս, մռայլ ու դժգոհ, ավելորդ էի համարում հատուկ հարդարվելը, ավելորդ ու անիմաստ էի համարում նույնիսկ իմ գոյությունը: Ես էլ սիրահարվելու տարիք ունեցա: Նա մեր հարևանի տղան էր ու երբեք էլ երեսիս չնայեց: Նրա հարսանիքի օրը իմ սիրտը տանջահար եղավ  և ընդմիշտ խռով մնաց աշխարհից: Ես էլ քեզ նման ընդունակ էի, գերազանց ավարտել եմ գյուղի դպրոցը, սակայն ուսումս շարունակելու մասին խոսք լինել Տան ղեկը եղբորս կնոջ ձեռքին էր: Քանի դեռ ես պահում ու խնամում էի նրա երեխաներին, հետևում, օգնում էի, որ նրանք դասերը լավ սովորեն, կոկիկ հագնվեն, իմ ուսերին էի տանում տան հոգսերը՝  նա ինձ հետ լավ էր վարվում: Հետո այդ երեխաները եկան Երևան՝ սովորելու: Եղբայրս կայարաում տուն վարձեց նրանց համար: Որոշեցին, որ ես էլ երեխաների հետ գամ Երևան՝ ճաշ եփելու, տունը մաքրելու, գնումներ կատարելու: Առաջինը աղջիկը ավարտեց և հենց նույն տարին էլ ամուսնացավ  Ռուսաստանում լավ գործ ունեցող մի տղայի հետ: Մեկ տարի անց՝ ավարտեց նաև տղան ու գնաց փեսայի մոտ: Այդ ընթացքում հերս ու մերս արդեն մահացել էին: Եղբորս կինը որոշեց, որ ավելի լավ է՝ իրենք էլ գնան իրենց զավակների մոտ, այնտեղ ավելի հեշտ կապրեն, թոռնիկներ կմեծացնեն: Ես արդեն չկայի նրա ծրագրերում: Անգամ գյուղի տան համար գնորդ էր գտել ու ինձ ասաց.

         -Երևանում մեր վարձած բնակարանը չենք հանձնի, կմնաս այնտեղ ու կապրես: Տան վարձը ամեն ամիս Ռուսաստանից կուղարկենք: Դու էլ արդեն քսանութ  տարեկան ես, քաղաքում ահագին ներս ու դուրս ես անում: Հարց ու փորձ կանես, կհետաքրքրվես, աշխատանք կգտնես ու կաշխատես, կհերթագրվես բնակարան ստանալու համար, փող կուղարկենք. ում որ պետք է՝ կտաս, կգրանցվես, տուն կունենաս,   օր ծերության էլ թոշակ կստանաս:

      Աշխատանքը,  հետո  բնակարանը  ստացվեցին   յոթ  տարվա  ընթացքում:  Մեկ սենյականոց բնակարան ստացա նույն թաղամասում կառուցված բարձրահարկ շենքում: Այդ շենքի առաջին հարկում սկսեց գործել մանկական ապրանքների ունիվերմագ և գրեթե ամեն օր աշխատանքից վերադառնալիս ներս էի մտնում, դանդաղ շրջում բոլոր սրահներում, երկար նայում մանկական շորիկին, գույնզգույն բաբուլիկներին, խաղալիքներին և  առանց գնումներ կատարելու՝ դուրս գալիս: Այդ յոթ տարիներին իմ հոգու խորքում փայփայում էի երեխա ունենալու երազանքը: Այս արևի տակ ամեն շունչ-արարած ունի իր ձագը, ես էլ ի՛մ ձագն էի ուզում: Բայց դա կարող էր լինել տղամարդու մասնակցությամբ, որը, իմ համոզմամբ, իմ դեպքում կարող էր և չլինել: Իսկ տարիքս անցնում էր: Սկսեցի մտածել մանկատնից երեխա որդեգրելու մասին:

       -Ուրեմն դու ինձ մանկատնի՞ց ես վերցրել, ես քո հարազատը չե՞մ…-  անհամբեր ընդհատեցի մայրիկին, բայց նա կարծես չլսեց ու շարունակեց՝ առանց երեսիս նայելու, կարծես խոսում էր ինքն իր հետ.

      — Բնակարանը ստանալուց հետո ամբողջ մեկ տարի ինձ տրամադրում էի մանկատուն գնալուն, փորձում էի պատկերացնել այն երեխային, ում պետք է իմը դարձնեի: Վճռականությունը մեկ տիրում էր ինձ, մեկ՝ լքում: Երեկոյան որոշում էի՝ վաղը գնալ, առավոտյան մի անորոշ տագնապ ինձ հետ էր պահում: Տանջալից տատանումներից հետո մի օր գնացի մանկատուն: Տնօրենի հետ որոշակի զրույցից հետո ինձ ասացին, որ երեխաներին տեսնելու համար պետք է սպասեմ, մինչև նախաճաշը վերջանա: Սպասասրահում մի տղամարդ ու կին էին նստած, և ամեն ինչից զգացվում էր՝ ամուսիններ էին: Ես անցա նրանց մոտով և նստեցի միջանցքի վերջին նստարանին: Սպասելու ընթացքում նկատեցի, որ տղամարդը հաճախ է իմ կողմը նայում և այն էլ՝ անթաքույց:  Նրա կողքին նստած կինը շատ գեղեցիկ էր, գրավիչ: Հետո կտրուկ ոտքի ելան ու հեռացան: Քիչ անց տղամարդը վերադարձավ, մոտեցավ ինձ ու ասաց.

       -Իջնենք բակ, ես ձեզ կարևոր բան ունեմ ասելու:

       Մենք նստեցինք բակի խորքում գտնվող նստարանին.

       -Դուք ամուսնացած ե՞ք,- հարցրեց:

       -Ոչ, իսկ ինչու՞ եք հարցնում,- շփոթվեցի հարցից:

       -Երբեք ամուսնացած չէ՞ք եղել:

       -Ոչ…

      -Տանը միայնա՞կ եք:

      -Այո, բայց ինչու՞ եք հարցնում…

      -Ուզում եք երեխա որդեգրե՞լ, ճիշտ կռահեցի՞:

      -Այո…

      — Անցնենք «դու»-ի՞:  Բայց կարող ենք անուններ չփոխանակել, կարևոր չէ: Ուրեմն այսպես. ես ու կինս էլ այստեղ էինք երեխա որդեգրելու հարցով: Կինս շատ է տատանվում: Այստեղ այսօր մեր երրորդ այցն էր: Մի փոքր սպասելն անգամ նրան մտքափոխեց: Տաքսիով տուն ճանապարհեցի, բայց գործի գնալու փոխարեն վերադարձա այստեղ: Ես գրեթե չեզոք եմ լինում, չեմ ուզում նրան ինչ-որ բանում համոզել: Նա կին է, նա սեփական երեխան ունենալու հույսն ու երազանքը չի կորցնում: Բաժանվելու տարբերակը մեր մեջ չի քննարկվում և չի էլ քննարկվելու: Մենք միմյանց հետ ենք, քանի որ սիրել ենք ու սիրում ենք միմյանց: Շատ բժիշկների ենք հանդիպել, շատ խոստումներ ենք լսել: Ինձ տանջում է կասկածը, որ գուցե երեխա չունենալու պատճառը իմ մեջ է: Եթե այդ կասկածս հաստատվի՝ ես այնպես կանեմ, որ նա հիասթափվի ինձանից ու հեռանա: Դու տեսար, որ նա գեղեցիկ, գրավիչ կին է, նա կնկատվի, նա նոր ամուսին կունենա և գուցե նաև՝ երեխա ու երջանիկ կլինի: Ես տղամարդ եմ, աշխատանքային զբաղվածության մեջ թաղված, մի կին այսպես թե այնպես՝ կողքիս կունենամ: Այսքանը, ինչ լսեցիր, քեզ չէր վերաբերվում: Բայց մենք կարող ենք ընդհանուր շահեր ունենալ: Ինձ իմ կասկածը փարատել է պետք, քեզ՝ երեխա ունենալ: Ինչու՞ մանկատնից, եթե կարող ես նաև ինքդ ունենալ, նրան կրել քո սրտի տակ, կրծքով կերակրել, որը բոլոր կանանց անկրկնելի հաճույք է պատճառում: Եվ օր ծերության դու կողքիդ հարազատ ու հոգատար զավակ կունենաս: Թույլ տուր մեկ օր հանդիպել քեզ, քո տանը, հասկանու՞մ ես, դա երկուսիս էլ պետք է… Հետո մենք կմոռանանք միմյանց, ոչ մի պարտավորվածություն, ոչ մի կախյալություն, ոչ մի կապ: Մեծ քաղաքներում դա հեշտ է. մեծ քաղաքներում մարդը մի կաթիլ է օվկիանոսում: Ես քեզ հեռվից-հեռու կհետևեմ: Իմ կինը այս ամենը ծանր կտանի, նրա տառապանքը ավելի կծանրանա: Նա ոչինչ չպետք է իմանա:

        -Ի՜նչ եք ասում, դա լինելու բան չի,- կտրուկ ոտքի կանգնեցի, բայց նա ձեռքս բռնեց ու այնպես ձգեց, որ ակամայից նորից նստեցի կողքին: Նա ձեռքս ամուր պահեց ափի մեջ ու շարունակեց.

      — Դու հիմա ոչինչ մի ասա, քեզ ժամանակ է պետք, որ առաջարկածս մտքին ընտելանաս: Ես ավելի վաղ եմ նկատել քեզ ու մտածել այս ամենի մասին, հետևել եմ, գիտեմ բնակարանիդ հասցեն: Ես մի օր պետք է մոտենայի քեզ, ուղղակի ճագատագրի դիպվածով այստեղ հանդիպեցինք: Այսօր երկուշաբթի է: Շաբաթ երեկոյան գամ, եթե բնակարանիդ դուռը փակ լինի՝ կհեռանամ ու այլևս քեզ չեմ անհանգստացնի, իսկ եթե որոշես ընդունել ինձ՝ դռան փականը բաց կթողնես: Թող լինի վերջինը:

          Մայրիկը լռեց: Նա, առանց դեմքիս նայելու, շարունակեց.

       -Այդպես, ինն ամիս անց դու ծնվեցիր: Ես ապրեցի մայրանալու անկրկնելի  հաճույքը, ես ունեցա քեզ, ես հարուստ էի քեզանով, ես հպարտ էի ու երջանիկ, ես մայր էի: Եվ այդ ասահման երջանկութան մեջ իմ մտքով չէր անցնում, որ մի օր պետք է լսեմ քո հարցը. “Ո՞վ է իմ պապան”: Նույնիսկ բնակարանը առաջին մասում փոխանակելու տարբերակ գտա, որ նոր տեղում որևէ մեկը չասի. քո հորը ոչ մի օր չենք տեսել: Մինչև հիմա պատրաստ չեմ եղել ասելու քեզ մերկ ճշմարտությունը: Ինձ բոլորովին հետաքրքիր չի եղել այն տղամարդու  հետագան, երբեք հանդիպում չեմ փնտրել, նրա անուն-ազգանունը պատահաբար եմ իմացել, երբ արդեն երեք տարեկան էիր:

        -Չեմ հասկանում, երբեք չես հանդիպել, բայց իմացել ես անուն-ազգանունը. Ումի՞ց, ինչպե՞ս…

       -Հեռուստացույցով երեկոյան լուրերն էի նայում: Նա էր խոսում: Վերջում հաղորդավարն ասաց. դուք լսում էիք Երևանի այսինչ գործարանի ինժեներ Սուրեն Սահակյանին:

        Մայրիկի ինքնազգացողությունը սկսեց վատացալ: Նա ճնշման տատանումներ ուներ և նման դեպքերում դեղահաբ էր ընդունում, պառկում էր ու լռում:

        Ես այդ գիշեր ցնորքների մեջ էի: Տենդագին ելք էի որոնում իմ հետագա օրերում ապրելու կերպի համար: Երկու տղամարդ խառնել էին իմ կյանքը, խճճել իմ բոլոր ուղիները: Ավոն վաղը կզանգի հանդիպման ժամ պայմանավորվելու համար: Ես կասեմ, որ վատ եմ զգում: Ավոյի հետ ամեն ինչ վերջացած է, նա չի հասկանա իմ ակամա սուտը հայրիկի չեղած գերեզմանի պահով: Բայց ես պետք է փնտրեմ ու գտնեմ այդ Սուրենին, նայեմ նրա աչքերի մեջ ու ասեմ… Հազար ու մի խոսքեր էին պտտվում իմ ուղեղում. տարիների փնտրտուքը, կարոտը փոխվել էին զայրութի, նախատիքի, հիասթափության: Մայրիկի ու Սուրենի միջև իրականացված պայմանավորվածությունը համարում էի նողկալի ստորություն:  Հետո, երբ սկսեցին լսվել տրամվայների երթևեկի զնգոցները՝ ես հասկացա, որ շուտով կլուսնա և կսկսվի մի նոր օր՝ անորոշություններով լի օր:

         Ավոն զանգեց: Ասացի, որ տանից դուրս չեմ գա՝ այսօր վատ եմ զգում:           

          — Մայրիկիդ հետ գյուղ եք գնալու՞:           

          -Չէ, ի՞նչ գյուղ գնալ…:  Ասացի՝ վատ եմ զգում:

          -Հայրիկիդ չեղած գերեզմանին գնալու պահով ե՞ս վատացել:

          Ես հանկարծակիի եկա: Նրա ձայնը չոր էր,  սառը և օտար.

         -Պետք չէր ստել ու կեղծել… Իսկ ես քեզ անսահման հավատում էի:

          -Ավո, ես քեզ ամեն ինչ կբացատրեմ…

          -Նոր ստերո՞վ: Պետք չէ՛: Դու հիանալի խաղացիր ազնիվ աղջկա կերպար: Քո տեղը դերասանականում է: Մեր մեջ ամեն ինչ վերջացած է,- Ավոն անջատեց հեռախոսը:

       Ավոն մեկ շաբաթ անց ավտովթարից մահացավ, ընկերոջ ավտոմեքենայի ղեկին ինքն էր եղել ու ընկերոջ պատմելով՝ եղել էր անուշադիր ու մտացրիվ… Երկար տարիներ ինձ տանջում էր հարցը,  թե Ավոն ի՞նչ գիտեր իմ ծագումնաբանությունից, ո՞վ և ի՞նչ երանգներով էր նրան ասել ինչ-բաներ: Այդ մասին հետո, դեպքից գրեթե երեսուն տարի անց, ինձ կպատմի Սոնան:

        Մինչ Ավոյի մահը՝ այդ մեկ շաբաթվա ընթացքում ինձ ու մայրիկին հաջողվեց հանդիպել Սուրենին: Իմ համառ ու հիվանդագին պնդումներից հետո, պարզվեց, որ մայրիկը այն հեռուստահաղորդումից հետո հետաքրքրվել  ու գործարանի կադրերի բաժնից միջնորդավորված ձեռք է բերել Սուրենի և՛ տան հասցեն, և՛ հեռախոսի համարը: “Ինչի՞դ էր պետք” հարցիս պատասխանեց, որ շատ է տագնապել իր անօգնական վիճակից, եթե երբևէ ինձ հետ որևէ ծանր դեպք պատահեր՝ պետք է դիմեր նրա օգնությանը: Նման դեպք, բարեբախտաբար, չի պատահել: 

         Ես ու մայրիկը քայլում էինք դեպի պայմանավորված տեղը, որը  երկու շենք այն կողմ էր: Օրը թխպած էր ու անարև: Այդպիսի օրերին չի զգացվում առավո՞տ է, կեսօ՞ր,  թե՞ երեկո: Քամի բարձրացավ ու սկսեց քշել բակերի ու մայթերի աղբը: Բայց ես ուշադրություն չէի դարձնում, լարված էի մոտալուտ հանդիպման մտքից: Նշմարվեց նրա ավտոմեքենան՝ սպիտակ գույնի «Վոլգան»: Մոտեցանք: Նա չիջավ ավտոմեքենայից, այլ ներսից բացեց դռները ու շատ մտերմիկ տոնով ասաց.

      -Այստեղ՝ իմ կողքին նստի՛ր, աղջիկս:

      Ես ինքնաբերաբար նստեցի նրա կողքին, մայրիկը ետևում տեղավորվեց: Սուրենը անսահման քնքշությամբ նայում էր ուղիղ աչքերիս… Ի՞նչ կատարվեց. մի ներքին զորավոր ալիք ինձ մղեց նրա գիրկը: Ես գրկեցի պարանոցը, փլվեցի կրծքին ու ազատություն տվեցի արցունքներիս, հեկեկում էի անզուսպ, հեկեկոցների մեջ մի քանի անգամ կրկնեցի. պա՛պ, պա՛պ, պա՛պ… Նա էլ էր արտասվում, նրա կուրծքը ցնցվում էր, ես զգում  էի նրա սրտի հեկեկոցը…: Հետո, երբ ալիքը նվաղեց ու հանգավ՝ ես կտրուկ պոկվեցի նրա գրկից, հրեցի ինձ գրկած թևերը ու պոռթկացի.

      -Չէ, ի՞նչ պապ, ոչ մի պապ… Դու օտար տղամարդ ես, անսիրտ ու անհոգի: Այսքան տարիներ թաքնվել ես ինձանից, իսկ մայրիկը ինձ ստի մեջ է մեծացրել, իբր լքել ես մեզ ու հեռացել այլ երկիր: Այդպես է ասել, որ չփնտրեմ քեզ, ես իմ ընկերներին ասել եմ, որ իմ հայրը մահացած է ու թաղված իր ծննդավայր գյուղում: Իմ սիրած տղան ինձ լքեց այդ ստի պատճառով, նա ուզում էր, որ այցելենք իմ հոր գերեզմանին, երդվենք… Ես խուսափեցի: Ես, փաստորեն, խաբել էի նրան ու ինքը ինչ-որ ձևով արդեն գիտի այդ մասին: Ես շա՜տ, շա՜տ ամոթահար  եմ: Մայրիկը ինձ պատմել է, որ դու քո շահերն ես ունեցել, ինքը՝ իր: Ես փոքրուց կարոտել եմ,  տառապել եմ,  ինձ նվաստացած եմ համարել լքված լինելու փաստից, ես նախանձից մեռնում էի հայրիկների ուսերին թառած իմ հասակակիցներին տեսնելով: Դուք ձեր շահերն եք ունեցել, իմ մասին մտածե՞լ եք… Ես ոչ մեկիդ էլ չեմ ուզում տեսնել, վայելեք ձեր շահածը…,- գրեթե դուրս ցատկեցի ավտոմեքենայից ու սկսեցի վազել մայթով: Արձրևն սկսել ու հորդացել էր: Ոչ ոք չկար դրսում: Վազում էի հորդ անձրևի տակ՝ առանց խուսափելու ջրափոսերից, վազում էի բարձրաձայն լաց լինելով: Մի քանի անգամ անգիտակից ու աննպատակ պտույտներ կատարեցի, որի ընթացքում տեսա, որ մայրիկը իջել էր ավտոմեքենայից ու գալիս էր իմ հետևից: Նա ինձ չէր կանչում, նա ինձ հասնել չէր կարող, բայց գալիս էր արձրևի տակ ու ջրափոսերի միջով…: Մեքենան մայրիկին զուգահեռ դանդաղ առաջ էր շարժվում, հավանաբար Սուրենը համոզում էր մայրիկին՝ նստել մեքենայի մեջ, որ մեքենայով հասնեն ինձ:

        Հետո, հեռու-հեռվից իմ անունն եմ լսում, ինձ կանչում են, կանչը մոտենում է, մոտենում է ու ես ուղիղ իմ դիմաց լսում եմ.

       -Զարե՛, ինձ լսու՞մ ես:  

       Ես սկսում եմ գիտակցել, որ հիվանդասենյակում եմ, սպիտակ հանդերձով տղամարդը ձեռքը հպում է ճակատիս: Նկատում եմ մայրիկին՝ տագնապած է, հետո սկսում է ժպտալ: Ես հասկանում եմ, որ իմ գիտակցությունը ընդհատվել է այնտեղ՝ մայթին, հորդ անձրևի տակ ու ջրափոսերի մեջ:

      -Ամեն ինչ լավ է, երկու ժամից կարող եք տուն տանել,- ասում է բժիշկն ու հեռանում սենյակից: Սենյակից հեռանում է նաև Սուրենը ասելով.

      -Երկու ժամից կգամ ու տուն կտանեմ:

       Ես ու մայրիկը ոչինչ չենք խոսում: Ես քնել եմ ուզում, կոպերս ծանրանում են:

       Տանը ես թույլ ու վհատ պառկեցի բազմոցին, Սուրենը նստեց իմ դիմաց.

        -Էն տղայի հեռախոսահամարը տուր, ես նրա հետ կխոսեմ:

       -Պետք չէ՛,- դեմքս շրջեցի նրանից:

       -Պետք է: Նա պետք է իմանա, որ դու չես ստել և որևէ մեղք չունես: Նա քեզ կամ մամայիդ գուցե չհավատա, բայց ինձ կհավատա: Ե՛ս նրա հետ կխոսեմ, կխոսեմ այնպես, ինչպես տղամարդը տղամարդու հետ:: Տո՛ւր նրա հեռախոսահամարը, շաբաթ կամ կիրակի նրան կհրավիրեմ որևէ սրճարան ու հանգիստ պայմաններում ամեն ինչի մասին կխոսենք:

        Ուրբաթ օրը ավտովթարը տեղի ունեցավ ու Ավոն իմ մեծ ստով հեռացավ կյանքից: Դասարանի աղջիկները եկան, երկար նստեցին, երկար լռեցին, ի վերջո առաջարկեցին միասին գնալ նրա հուղարկավորությանը: Ես հրաժարվեցի: Ես չէի կարող, ես ընդամենը տասնութ տարեկան էի ու վերջին օրերին կրածս ցնցումները չափից շատ էին ծանր, չափից շատ էին ցավագին, թույլ էի, վհատ: Հետագա օրերին էլ աղջիկները իմ կողքին էին: Քիչ-քիչ կյանք էի վերադառնում: Նրանք արդեն փաստաթղթերն էին հանձնում բուհերի ընդունելությանը մասնակցելու համար և աննկատելիորեն ինձ էլ ներքաշեցին այդ հոգսերի մեջ: Իմ հայ գրականության ուսուցչուհին առանց իմ գիտության սոցապից տեղեկանք էր վերցրել, որ ես միայնակ մոր երեխա եմ, տարել էր համալսարան, տվել էր փաստաթղթեր ընդունողին, որը նախկինում իր աշակերտուհին էր եղել ու հանձնարարել էր, որ ինձանից աննկատ դնի իմ փաստաթղթերի մեջ: Հետագայում իմացա, որ հենց այդ տեղեկանքով եմ հաղթահարել իրավաբանականի մրցույթը և դարձել ուսանող:

          Սեպտեմբերի 1-ին դասերից հետո իմ խնդրանքով Սոնայի հետ գնացինք Ավոյի գերեզմանին: Առաջին անգամ էի այցելում նրան: Լաց չեղա: Լաց չեղա, քանի որ մտովի զրուցում էի Ավոյի հետ, նրանից ներում էի հայցում,  երդվում էի, որ երբեք չեմ ամուսնանա… Այդ ամենից հետո ես արդեն ուրիշ մարդ էի՝ հույզերից ու զգացմունքներից ազատագրված, սթափ, անթափանց: Մայրիկի հետ էլ կարծես  առաջվանը չէր. նա էլ էր դարձել անթափանց, քչախոս: Երբեք չկարողացանք կիսվել կատարվածով, որն օր-օրի դառնում էր անցյալ: Այն մեր վերքն էր, որը շոշափելը ոչինչ չէր տա, բացի անողոք ցավից…

          Ուսանողական տարիներն անցան, աշխատանքային տարիներն էլ վերջնագծին են մոտենում,  մայրիկը վաղուց չկա, Սուրենից տեղյակ չեմ, երբեք նրա հետ հանդիպում չեմ փնտրել: Սուրենը, իր իսկ բանաձևումով. մի կաթիլ՝ օվկիանոսում: Չեմ սիրահարվել, որևէ մեկի նկատմամբ զգացմունքներ չեմ ունեցել, չեմ ամուսնացել, երեխա որդեգրելու մտքից հրաժարվել եմ, քանի որ ես նրան հայրիկ չէի կարող տալ: Գլխովին թաղվել եմ ինձ բաժին հասած աշխատանքի մեջ: Ու հիմա,  իմ խաղաղ ու հանգիստ բնակարանի խոհանոցում սպասում եմ մեր դասարանցի Սոնային: Դպրոցից հետո նա բուժքույրականում սովորեց, դեռ չավարտած՝ ամուսնացավ. ամուսին, ամուսնու ծնողներ, հետո երեխաներ, ընտանեկան հոգսեր: Մեր կապն ու շփումները սառեցին ու ընդհատվեցին: Այսօր զանգեց ու ասաց, որ սեփական տան ժառանգության խճճված հարցերի մեջ է թաղված և իրավաբանական օգնության կարիք ունի: Տուն հրավիրեցի: Մեր զրույցը շատ երկարեց, մենք ընդհանուր հիշողություններ շատ ունեինք: Հետո անսպասելի հարցրեց.

         -Ինչու՞ չամուսնացար, Զարե, ախր դու շատ լավն ես, խելացի, ազնիվ, գեղեցիկ, կրթված:

         -Չստացվեց…, — պատասխանեցի ու լռեցի:

       Սոնան էլ լռեց: Հետո ասաց.

      -Մի անարժեք խոսակցության պատճառով ընդհարվեցիք. Ավոն քեզանից խռով գնաց, դու էլ չամուսնացար:

      — Անարժեք խոսակցությու՞ն… Ի՞նչ նկատի ունես:

      -Դե, հայրիկիդ գերեզմանի պահով…: Ներիր, գուցե պետք չէր այս թեման…

      -Ո՛չ, ո՛չ, պետք է… Խնդրում եմ՝ պատմիր ամեն ինչ, որտեղի՞ց գիտես, ո՞վ է քեզ պատմել …

      Սոնան լռում էր: Ակնհայտ էր, որ նա որոշակի պատմություն ուներ իր համար անցած-գնացած, բայց ինձ համար շատ կարևոր ու երբեք չխամրող հարցի վերաբերյալ: Նա էլ, հավանաբար, այսքան տարիներ իր հարցերն է ունեցել, սակայն նրբանկատորեն լռել է: Իմ տարիքն արդեն ինձ ազատել էր այն բոլոր  կաշկանդումներից, որոնք ցավագին ճնշում էին իմ մանկության ու պատանեկության եսակենտրոն հպարտությունը: Առաջինը ես սկսեցի պատմել կյանքիս պատմությունը իմ ծննդից առաջ ու հետո՝ մինչև հայրիկի չեղած գերեզմանը, Ավոյի գերեզմանին իմ երդումը, ինձ տանջող հարցը՝ թե Ավոն ի՞նչ գիտեր իմ ծննդյան հանգամանքից, ո՞վ և ի՞նչ երանգներով էր նրան ասել ինչ-բաներ:

    -Հիմա, երբ դու գիտես ինչը ինչպես է եղել, ինչից հետո ինչ եղել՝ խնդրում եմ, Սոնա,  մի թաքցրու ինձանից, եթե գիտես ինչ-որ բան…

     -Ավոյի հետ նրա հոր գերեզմանին ձեր այցի օրը ես Ավոյենց տանն էի: Նա տուն եկավ շատ բարձր տրամադրությամբ: Մոր՝ Ջեմմա զալոյի հարցական հայացքներին ի պատասխան՝ հայտարարեց.

     -Մամ ջան, էլ ընկերուհիներիդ տներում ինձ համար հարսնացու չփնտրես: Ես հարսնացու ունեմ, բայց հարս ունենալու համար դու դեռ մի չորս-հինգ տարի պետք է սպասես: Ես էլ, նա էլ՝ պետք է բարձրագույն կրթություն ստանանք:

   — Ո՞վ է, ու՞մ աղջիկն է, որտե՞ղ է ապրում,- իրար խառնվեց մայրը:

   -Սկսվե՜ց…,- ուրախ բացականչեց Ավոն,- էս հարցերում բոլոր մամաները ինչ նման են: Սոնան քեզ չի՞ ասել մինչև հիմա: Ա՜խ, Սոնա, Սոնա, լուսերես, հերիք գաղնիքս պահես,-հետո մոտեցավ, կանգնեց կողքիս, արտիստիկ կեցվածք ընդունելով՝ հատարարեց.

    -Իմ հարսնացուն, թանկագին մայր Ջեմմա, Սոնայի դասընկերուհին է՝ անունը Զարե, այն աղջիկը, որին, ըստ Սոնայի սիրասուն մայրիկի հիացական վկայությունների՝ ծնողական ժողովների ժամանակ գովում էին ու գովերգում. նրա բառերն են, ես չեմ հորինում: Սոնա, հաստատի՛ր, քույր իմ նազելի:

     Նա ոգևորված էր, անվերջ կատակում էր: Եվ այդ կատակների զուգորդությամբ էլ վերամբարձ պաթոսով ասաց, որ հայրիկի գերեզմանի մոտ ինքն ու իր հարսնացուն հավերժական սիրո և հավատարմության երդում են տվել, մոտակա օրերին գյուղ կգնան Զարեի հոր գերեզմանի մոտ էլ երդվելու:  Բայց Ավոյի մայրը լրջացել էր ու այդ կատակները նրա մոտ արձագանք չէին գտնում: Հետո Ավոն ասաց.

     -Մտնեմ լոգարան, դուրս գամ՝ սուրճ խմենք:

     Ավոյի մայրը արագ մոտեցավ հեռախոսին ու զանգեց մեր տուն՝ իմ մայրիկին.

      -Դու մի քանի առիթներով ասել ես, որ Սոնան Զարե անունով դասընկերուհի ունի, գյուղից եկած գեղջուկ ու միայնակ կնոջ աղջիկ ա, միշտ գովել ես: Մոր անունն ի՞նչ ա՞… Ձախ ոտքից կաղում ա՞… Իսկ ո՞ր գյուղից են եկել: Հա՜, լավ, լավ, էդ գյուղից ա մեր քավորի եղբոր կինը: Զանգեմ, տեսնեմ՝ ճանաչում ա՞: Դե, Սոնան կգա ու քեզ կպատմի, թե ինչու՞ եմ հետաքրքրվում,- կարճ կապեց Ջեմմա զալոն:

     — Պետք չի, զալո ջան, Զարեն լավ աղջիկ ա, հանգիստ եղիր,- փորձեցի միջամտել:

     -Պետք է, դուք դեռ ջահել եք, չեք հասկանում: Պապենական իմաստուն խոսք կա. պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում:

      Նա շտապում էր, որ մինչև Ավոյի՝ լոգարանից դուրս գալը, հասցնի ինչքան հնարավոր է՝ շատ բան իմանալ իր տղայի ընտրյալի մասին: Եվ նա իմացավ այն, ինչն ինձ համար էլ էր անակնկալ: Սուրճը դրվեց սեղանին՝  դառն ու պղտոր հայտարարությամբ.

     -Էդ աղջիկը քեզ խաբել ա, Ավո ջան, գյուղում հոր գերեզման  չունի և, երևի, ոչ մի տեղ էլ հոր գերեզման չունի: Որ նա հիմիկվանից քեզ խաբում ա՜…

     -Մա, դու ինչ-որ բան խառնում ես, չիմանալով կամ դիտավորյալ՝ քեզ սխալ բան են ասել,- նրան ընդհատեց Ավոն,- ես ասացի, չէ՞, որ այսօր եմ նրա հետ պայմանավորվել:

     -Հա՛, ասացիր… Դու պարզամիտ ես: Նա իր մայրիկի հետ հենց վաղը կգնա գյուղ, գերեզմանատանը հիմա այնքա՜ն անտեր գերեզմաններ կան, դրանցից մեկը աչքի տակ կառնեն, կգան ու հետո այդ աղջիկը քեզ կտանի ու արցունքներ կթափի եսիմ ում հողաթմբի վրա:

      -Մա՛, դա լինելու բան չի, Զարեն նման բան չի անի: Ես նույնիսկ մտքիս դրել եմ, որ  մի համեստ գերեզմանաքար պատվիրեմ ու տանեմ տեղադրեմ…

       -Ի՞նչ,- գրեթե ճչաց զալոն,- էդ էր պակաս: Տանես գերեզմանաքար դնես, ու հետո հանգուցյալի իրական տերը գա ու ասի. էս ո՞վ ա իմ մոր վրա տղամարդու քար դրել… Ավո, տղաս, ես իմացող ու ճանաչող մարդուց ճշտեցի. այդ աղջիկը Երևանում է ծնվել, մայրը ինվալիդ ա, նրան ո՞վ կառներ… Դե մի երեխա պետք է ունենար, ունեցել է. օր ծերության մի բաժակ ջուր տվող ունենա, մեղադրելու չի, լավ է արել, ճիշտ է արել: Բայց էդ աղջիկը թող այդպես էլ անկեղծորեն ասեր, թե չէ՝ խաբելս որն ա՞…

       Այս վերջին նախադասությամբ Ջեմմա զալոն ուղիղ նշանակետին խփեց:   Հետոն արդեն դու գիտես, Զարե ջան,- իր խոսքն ավարտեց Սոնան ու մեղավոր հայացքով սպասեց իմ արձագանքին:

       — Ա՜…, ուրեմն այդպես է եղել: Անցած լինի,- արձագանքեցի, նաև ժպտացի, չնայած ժպտալու պատճառ ու առիթ չկար:

       -Դու ինձ մեղադրու՞մ ես, որ այսքան տարի քեզ չեմ ասել,- հարցրեց Սոնան:

       -Չէ, չեմ մեղադրում: Եվ, ընդհանրապես, ոչ ոքի չեմ մեղադրում, հակառակը, փորձում եմ հասկանալ, փորձում եմ արդարացնել: Դա նաև իմ մասնագիտական գործունեության արդյունքն է, կամ՝ հետևանքը: Քսան տարուց ավելի է, ինչ փաստաբան եմ աշխատում: Ես չեմ մեղադրում ոչ ոքի: Չեմ մեղադրում մայրիկին. նա  իր կյանքի իմաստը տեսել է մայր դառնալու մեջ, դա վերգիտակցական անդիմադրելի ցանկություն է, որով ժառանգված է ծնվում յուրաքանչյուր աղջիկ: Ոչ-ոք չի մտածում, որ  երեխան ծնվելու է հայրիկ ունենալու նույնքան վերգիտակցական անդիմադրելի ցանկությամբ: Մայրիկը չէր կարող ավելի վաղ ասել իմ ծննդյան հանգամանքները: Նա չէր ուզում նաև, որ շրջապատող մարդկանց մոտ ես  կարծեցյալ հայրիկի կողմից ինձ լքված համարեի ու հարմար էր գտել վաղ տարիքում, իբր, մահացած հայր ունենալու հորինվածքը:   Ես չեմ մեղադրում Սուրենին. նա իր սիրած կնոջը ուզում էր երջանիկ տեսնել, իսկ այդ երջանկությունը կարող էր խաթարվել նրանց կյանքում իմ ու մայրիկի ի հայտ գալով: Գուցե նա հեռվից-հեռու հետևել է ինձ, ընդունենք, որ այդպես է եղել: Ես չեմ մեղադրում Ավոյի մայրիկին, նա պատվի ու արժանապատվության իր պատկերացումների համաձայն է վարվել, նա բացահայտել է, որ որդուն մի աղջիկ խաբել է ու եզրակացերել է. էլի՛ կխաբի ու դա իր ազնիվ ու պատվախնդիր որդու կյանքը կկործանի: Ես էլ մեղավոր չեմ, ես էլ ապրեցի այնպես, ինչպես ստացվեց. մանկական հայրապակաս ուրախություններով, հորդ անձրևի տակ ու ջրափոսերում հիվանդացած պատանեկան հպարտությամբ, Ավոյի մշտական բացակա ներկայությամբ, ուրիշների ցավերը մեղմելու, բզկտված հոգիների պատմությունները լսելու,  վշտերը կիսելու, հոգսերը հասկանալու, խնդիրները  լուծելու հասունությամբ:

*** 

        Մեր փողոցն ու մայթերը  վաղուց բարեկարգված են, հարդարված, հորդառատ արձրևներից ջրափոսեր էլ չեն առաջանում:  Սակայն տանը լինեմ, աշխատավայրում թե տրանսպորտում՝ դրանք թափվում են ինձ վրա…  Դա կանխելը, դրանից խուսափելը վեր է իմ ուժերից: Պետք է սպասեմ  դադարին:

Վ Ե Ր Ջ

01.06.2017

Թողնել պատասխան

Your email address will not be published.